Осмий

76 Рений ← Осмий → Иридий Ru ↑ Os ↓ Hs Периодическая система элементов 76Os
Жай заттың сыртқы бейнесі
күміс, көк түсті металл Осмий кристалы
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі	Осмий, 76
Топ типі	Ауыр металдар
Топ, период, блок	8, 6, d
Атомдық масса (молярлық масса)	190.23(3) м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация	[Xe] 4f14 5d6 6s2
Қабықшалар бойынша электрондар	2, 8, 18, 32, 14, 2
Атом радиусы	135 пм
Химиялық қасиеттері
Ковалентті радиус	144±4 пм
Ион радиусы	(+6e) 69 (+4e) 88 пм
Электртерістілігі	2,2 (Полинг шкаласы)
Электродты потенциал	+0,850
Тотығу дәрежелері	−4, −2, −1, 0, +1, +2, +3, +4, +5, +6, +7, +8
Иондалу энергиясы	1-ші: 840 кДж/моль (эВ) 2-ші: 1600 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза	Қатты дене
Тығыздық (қ.ж.)	22,587/22,61 г/см³
Балқу температурасы	3306 K (3033 °C) K
Қайнау температурасы	5285 K (5012 °C) K
Балқу жылуы	31,7 кДж/моль
Булану жылуы	738 кДж/моль
Молярлық жылусыйымдылық	24,7 Дж/(K·моль)
Молярлық көлем	8,43 см³/моль
Қаныққан бу қысымы P (Па) 1 10 100 1000 10 000 100 000 T (К) 3160 3423 3751 4148 4638 5256
Жай заттың кристаллдық торы
Тор құрылымы	алтыбұрышты
Тор параметрлері	a = 2,734 c = 4,317 Å
c/a қатынас	1,579
Басқа да қасиеттері
Жылуөткізгіштік	(300 K) (87,6) Вт/(м·К)
Жылжу модульі	222 ГПа
Пуассон коэффициенті	0.25
Моос қаттылығы	7.0
Виккерс қаттылығы	300 МПа
Бринеллий қаттылығы	293 МПа
CAS нөмірі	7440-04-2

Осмий Os

Осмий (лат. Osmium; Os) — элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы хим. элемент, ат. н. 76, ат. м. 190,2, платина металдарына жатады. Жеті изотопы бар.

Тарихы

Осмийді 1803 жылы ағылшын химигі Смитсон Теннант Уильям Х.Волластонмен бірлесіп аква-регияда платина ерігеннен кейін қалған шөгіндіден ашты.

Осыған ұқсас зерттеулерді француз химиктері Колле-Дескоти, Антуан де Фуркруа және Вокелен жүргізді, олар да платина кенінің ерімейтін қалдығында белгісіз элемент бар деген қорытындыға келді. Гипотетикалық элемент птен (грекше πτηνός - қанатты) деп аталды, бірақ Теннант тәжірибелері оның екі элементтің - иридий мен осмийдің қоспасы екенін көрсетті.

Жаңа элементтердің ашылуы Теннанттың 1804 жылы 21 маусымда Лондон корольдік қоғамына жазған хатында құжатталған.

Осмийдің тотығу күйі
−2	Na2[Os(CO)4]
−1	Na2[Os4(CO)13]
0	Os3(CO)12
+1	OsI
+2	OsI2
+3	OsBr3
+4	OsO2, OsCl4
+5	OsF5
+6	OsF6
+7	OsOF5
+8	OsO4, Os(NCH3)4