Радон

86	Астат ← Радон → Франций
Xe; ↑; Rn; ↓; Og	Периодическая система элементов 86Rn
Жай заттың сыртқы бейнесі
	Түссіз, сәл флуоресцентті радиоактивті газ
Атом қасиеті
Атауы, символ, нөмірі	Радон, 86
Топ типі	Инертті газдар
Топ, период, блок	18, 6, p
Атомдық масса ; (молярлық масса)	[222] 222,0176 м. а. б. (г/моль)
Электрондық конфигурация	[Xe] 4f14 5d10 6s2 6p6
Қабықшалар бойынша электрондар	2, 8, 18, 32, 18, 8
Атом радиусы	214 пм
Химиялық қасиеттері
Ковалентті радиус	150 пм
Ван-дер-Ваальс радиусы	220 пм
Электртерістілігі	2,2 (Полинг шкаласы)
Тотығу дәрежелері	0, +2, +6 ; +2, +4, +6, +8
Иондалу энергиясы ; (бірінші электрон)	1037 кДж/моль (эВ)
Жай заттың термодинамикалық қасиеттері
Термодинамикалық фаза	Газ
Тығыздық (қ.ж.)	(газ, 0 °C кезінде) 9,81 кг/м3; (сұйық., -62 °C кезінде) 4,4 г/см³
Балқу температурасы	202 K (−71,15 °C)
Қайнау температурасы	211,4 K (−61,75 °C)
Балқу жылуы	2,7 кДж/моль
Булану жылуы	18,1 кДж/моль
Молярлық жылусыйымдылық	20,79 Дж/(K·моль)
Жай заттың кристаллдық торы
Тор құрылымы	текше; бетке бағытталған
Басқа да қасиеттері
Магниттік құрылымы	Магниттік емес
Жылуөткізгіштік	(300 K) (газ, 0 °C кезінде) 0,0036 Вт/(м·К)
CAS нөмірі	10043-92-2

Радон (лат. radonum; Rn) — элементтердің периодтық жүйесінің VІІІ тобындағы радиоактивті химиялық элемент, ат. н. 86, ат. м. 222,01; инертті газдар тобына жатады. Радонды алғаш американдық физик Р.Оуэнс торийдің ыдырауы кезінде байқаған (1899). Ең тұрақты изотопы 222Rn (Т1/2= 3,823 тәулік). Радон табиғатта сирек кездеседі. Қалыпты жағдайда түссіз, иіссіз, дәмсіз газ; тығыздығы 9,9 г/л (0^С-та), балқу t –71^С, қайнау t –61,8^C; фтормен әрекеттесіп, фторид (RnF²) түзеді.

500^С-та Радонды сутекпен тотықсыздандырады. Толуолда, фенолда, суда ерігенде, клатраттар түзеді. Радон радий тұздарынан алынады. Ол өте улы, ыдырау кезінде организмнен қиын шығарылатын, ұшпайтын радиоактивті өнімдер (Po, Bі, Pb изотоптары) түзеді. Медицинада (радонды ванна, т.б.), техникада, биологияда, табиғатта радиоактивті элементтерді анықтауда қолданылады.^[1]

Радон-түсті және иіссіз радиоактивті біратомды ауыр газ. Бөлме температурасында суда ерігіштігі 460 мл/л құрайды, бұл жеңіл инертті газдардың ерігіштігінен жоғары. Органикалық еріткіштерде және адамның майлы тіндерінде радонның ерігіштігі суға қарағанда он есе жоғары. Газ полимерлі пленка арқылы жақсы сіңеді. Белсендірілген көмір және силикагель оңай адсорбцияланады.

Радонның меншікті радиоактивтілігі оның флюоресценциясын тудырады. Газ тәрізді және сұйық радон көгілдір жарықпен флюоресцирлейді, қатты радонда азот температурасына дейін салқындағанда флюоресценция түсі алдымен сары, содан кейін қызыл — қызғылт сары болады.

Дереккөздер

↑ Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5

Бұл — биология бойынша мақаланың бастамасы.
Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз.

[1] Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі:Экология және табиғат қорғау/ Жалпы редакциясын басқарған – түсіндірме сөздіктер топтамасын шығару жөніндегі ғылыми-баспа бағдаламасының ғылыми жетекшісі, педагогика ғылымдарының докторы, профессор, Қазақстан Республикасы Мемлекеттік сыйлығының лауреаты А.Қ.Құсайынов. – Алматы: «Мектеп» баспасы» ЖАҚ, 2002. – 456 бет. ISBN 5-7667-8284-5

[1]