Бонток
| bontoc, igorot | |
| Бонток | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
57 200 (2005) | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Бонток игорот (өз атауы – bontoc, igorot – тау адамдары) — Филиппиндегі халық, Филиппин таулы халықтарының бірі. Олар Лусон аралында тұрақтанған, негізгі орталықтары - Бонток және Сагада. Саны 57,2 мың адам (2005).[1]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар бонток тілінде сөйлейді, Орталық, батыс, кадаклан-барлинг, байо диалектілерімен ерекшеленеді. Сонымен қатар канканай, инибалои, тагал, илокан, ағылшын тілдері де кең таралған.[2] Жазуы латын әліпбиіне негізделген.
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Бонтоктардың бір бөлігі христиандар (католиктер мен протестанттар), олар Лусон халықтарының мәдени құндылықтарын қабылдаған, бір бөлігі дәстүрлі нанымдар мен әдет-ғұрыптарды сақтайды.
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі кәсібі – суармалы егістік және егін шаруашылығы (күріш, көкөністер), бамбуктан, ротаннан, пальма жапырақтарынан тоқу, ағаш ою, металл өңдеу (қару жасау -жауынгерлік балта, найзаға арналған ұштықтар жасау, мыс құю), қыш өңдеу, сауда т.б. Ерлер террассаларды, суару жүйелерін жөндейді, жаңа егістіктерге арналған орман алқаптарын тазартады, жер жыртады. Егін егу мен жинауды ерлер мен әйелдер бірлесіп атқарады. Буйволдар, шошқалар, тауықтар өсіріледі. Қант қамысы мен күріштен алкогольді сусындар дайындалады.
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
_(14579912297).jpg)
Бонток байлықтарының өлшемі негізінен күріш егістігі мен мал болып есептеледі. Заттар да, қытай фарфоры, зергерлік бұйымдар және басқалары байлықтың көрсеткіші болып табылады. Неке – патрилокальды, 1930 жылдарға дейін бас аулау дәстүрі болды.[3]
Вокалдық дәстүрде респонсорлық ән басым, ән айтумен қатар, дыбыс шығарудың ерекше тәсілдері (ысқыру, ысқыру және т.б.) пайдаланылады. Музыкалық аспаптар - жалпақ гонгтар (гангса), варгандар (бамбук және металл), әр түрлі флейталар, цитра, гуделка-ведвед (жерлеу рәсімдері кезінде қолданылған).
Бонток елді мекендері туыстарымен тұратын бірнеше кварталға (ато) бөлінген. Олар өз қалауы бойынша елді мекен шегінде тұрғылықты жерін өзгерте алады. Әр кварталда өзіндік қоғамдық орталық бар — ақсақалдар кеңесі өтетін жер деңгейінен сәл көтерілген тас алаң, ауа — райының қолайсыздығы кезінде кеңестер өтетін қоғамдық үй, барлық үйленбеген ер адамдар мен жесірлер түнейтін бойдақтар үйі және 8 жастан асқан қыздар мен тұрмысқа шықпаған әйелдер түнейтін үй. Ато Кеңесі әкімшілік және діни функцияларды орындайды. Бонток елді мекендері үлкен, ықшам орналасқан, бірнеше мың тұрғыны бар.
Дәстүрлі ерлер киімі - белдемше (3 м-дей мата кесіндісі белдікке оралып, содан кейін аяқтың арасына өткізіледі) және жауырынға жеңсіз жамылғы, тоқыма қалпақ (сукланг), әйелдер - өрнектермен әшекейленген қызыл, ақ және қара түсті, белге белдікпен бекітілген тігілмеген белдемше (тапис) киген. Мойын әшекейлері, сырғалар кең таралған. Әйелдер қолдарына білектен иыққа немесе шынтаққа дейін татуировка жасайды.
Негізгі тағамы – күріш, көкөніс, жеміс-жидек, ет (шошқа еті, тауық еті) мереке күндері.[4]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1877858 Мұрағатталған 16 маусымның 2022 жылы.
- ↑ Значение слова бонток https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B1%D0%BE%D0%BD%D1%82%D0%BE%D0%BA
- ↑ Словари и энциклопеди на Академике https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1285165
- ↑ Әлем халықтарының энциклопедиясы. Бонток http://www.etnolog.ru/people.php?id=BONT
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
