Мангиан
| Мангиан | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
30 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Мангиан — Филиппиндік тау халықтарының үлкен тобына кіретін Филиппиндегі халықтар тобы. Миндоро аралының ішкі таулы аймақтарын мекендейді.[1] Жалпы саны 30 мың адам.[2] Мангиандар Солтүстік және Оңтүстік болып бөлініп, олар диалектілік және мәдени ерекшеліктерімен сипатталады. ХХ ғасырдың екінші жартысында тагалдармен экономикалық және мәдени байланыстар мангиандардың ішінара ассимиляциясына ықпал етті.
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тілі - мангиан тілі. аустронезиялық отбасының, батыс аустронезия тіл тобының Филиппин аймағына жатады.[3]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілердің діни көзқарасы: дәстүрлі нанымдар.[4]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Солтүстік мангиандардың дәстүрлі кәсібі – терушілік (тамыр дақылдары, жабайы саго және т.б.), садақпен, тұзақпен аң аулау, қолмен атқарылатын егіншілік (тәтті картоп, тамыржемістілер, күріш). Жартылай көшпелі өмір салты тән болды. Қолөнері - ротаннан, бамбуктан (себеттер, төсеніштер, әшекейлер және т.б.) ағаш өңдеу (ыдыс-аяқ жасау).[5]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Неке алдында әртүрлі ережелер мен рәсімдер бар, соның бірі сыбызғы сүйемелдеуімен айтылатын ерлердің әні. Егер әйел бұл әнге әнмен жауап берсе, онда келісім алынды, дегенмен ата-ананың келісімін алу керек. Еркек пен әйел түнді бірге өткізгеннен кейін олар ерлі-зайыптыларға айналады. Ер адам әйелінің үйіне тұруға барады, өйткені үйін тұрғызбас бұрын ол әйелінің отбасына қарызын өтеуі керек (себебі ол олардың жұмысшысын алып кетті). Ақшасы болса, төлей алады. Ата-анасының келісімін алғаннан кейін ғана жастар өз үйлерін сала алады.[6]
Ауылдары шағын және жинақы. Солтүстік мангиандардың дәстүрлі баспанасы – шатыр, күрке болса, оңтүстік мангиандар қадалы үйлерде тұрады, дәліздері астық қоймасы ретінде пайдаланылады. Үйлері негізінен ағаш пен бамбуктан салынған, шатыры сабанмен жабалған.
Солтүстік мангиандардың ерлер мен әйелдердің дәстүрлі киімдері – белдік, ротаннан жасалған алжапқыш. Оңтүстік мангиандарда ерлердің киімі - тар шалбар және кең көйлек, пальма жапырақтарынан жасалған конустық қалпақ, әйелдердікі - саронг, қысқа көкірекше. Ерлер мен әйелдердің шаштары ұзын, олар ленталармен, шарфтармен байланған. Мангиандар ротаннан, құс қауырсынынан, гүлдерден (моншақ, сырға, алқа, білезік) жасалған көптеген әшекейлер тағады.
Дәстүрлі тағамдары – күріш, көкөністер, жеміс, балық. Мереке күндері - шошқа және тауық еті.[5]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Мангиан https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1315846
- ↑ Современная энциклопедия - мангиан http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/mangian
- ↑ Значение слова мангиан https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BC%D0%B0%D0%BD%D0%B3%D0%B8%D0%B0%D0%BD
- ↑ Современная энциклопедия МАНГИАН https://rus-modern-enc.slovaronline.com/6558-%D0%9C%D0%90%D0%9D%D0%93%D0%98%D0%90%D0%9D
- ↑ a b народы мира / Мангиан http://www.etnolog.ru/people.php?id=MNGI
- ↑ Филиппины: последние из мангиан https://musthaveforyou.mediasole.ru/filippiny_poslednie_iz_mangian
