Бахрейндіктер
| بحراني ، بحارنة | |
| Бахрейндіктер | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
433 000(2005) | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
мұсылмандар (шииттер мен сунниттер) |
Бахрейндіктер (өз атауы - бахарна) — Бахрейннің негізгі халқы. Саны 433,7 мың адам (2005).[1]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Араб тілінің Бахрейн диалектісінде сөйлейді, байырғы тұрғындары ескі бахрейн тілінде (бахарна) және жаңа Бахрейн — иммигранттардың орталық араб диалектісі ерекшеленеді. Жазуы араб жазуына негізделген.
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Ислам дінін тұрғындардың 70%-дан астамы ұстанады, қалғандары христиандар, буддалар, индуистер. Тұрғындардың аз ғана пайызы ешқандай сенімге сенбейді. Шіркеу мемлекеттен бөлінбейді, соған байланысты шариғат заңдары (ислам құқығы) қолданылады. Мұсылман қауымы біртекті емес. Сүнниттер бәдәуилерді өздерінің ата-бабалары деп санайды, ал шииттер өз әулеттерін пайғамбардың өзінен алады деп есептейді. Шииттер негізінен бахарна этно-діни тобынан. Олар консервативті және тақуа. Сунниттер мен шииттер бір-бірінен бөлек орналасады, ал олардың сот дауларын әртүрлі сот органдары шешеді.[2]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Біздің дәуірімізге дейінгі үшінші мыңжылдыққа жататын археологиялық деректер негізгі аралды шумерлер мекендеген болуы мүмкін екенін көрсетеді. Шамамен б.з.д. 2000 жылы ол Дилмун деген атпен белгілі болды және Шумерия мен Инд аңғары арасындағы жолда сауда орны ретінде қызмет етті. IV ғасырда Бахрейн Сасанидтер империясына қосылды. VII ғасырда мұсылмандар бұл аумақты жаулап алып, XVI ғасырға дейін билік жүргізді. 1521 жылы Португалия Бахрейнді інжу алаңы және әскери гарнизон ретінде пайдаланып, Бахрейнді бақылауға алды.
IV ғасырда Бахрейн Сасанидтер империясына қосылды. VII ғасырда мұсылмандар бұл аумақты жаулап алып, XVI ғасырға дейін билік жүргізді. 1521 жылы Португалия Бахрейнді інжу алаңы және әскери гарнизон ретінде пайдаланып, Бахрейнді бақылауға алды. 1830 жылдары британдықтар Бахрейнмен Парсы шығанағына шығу үшін түріктерден қорғауды ұсынатын бірқатар келісімдерге қол қойды. 1869 жылы Ұлыбритания өз жолын тауып, Парсы шығанағына қол жеткізді.
1935 жылы Ұлыбритания Бахрейнде өзінің Таяу Шығыстағы негізгі әскери-теңіз базасын құрды. Бірақ 1950 жылы Бахрейнде британдыққа наразылықтар көтеріліп, сондықтан 1971 жылға қарай Англия Бахрейндегі аумақты тастап, ел 1971 жылы 14 тамызда өзін тәуелсіз деп жариялауға мүмкіндік алды.[3]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі дәстүрлі кәсіптері - егіншілік, теңіз қолөнері және сауда. Негізгі ауыл шаруашылығы дақылы – құрма, цитрус жемістері, банан, інжір, анар, бадам, манго, бау-бақша дақылдары. Мал шаруашылығы (қой, ешкі) кең жайылымның жоқтығынан шектеулі деңгейде дамыған. Бахрейндіктер мұнай өнеркәсібінде де жұмыс істейді. Балық аулау – ауыл тұрғындарының негізгі кәсібінің бірі. Інжу-маржан өнеркәсібі дамыған. Қолөнерден – керамика, бояу, пальма ағашының жапырақтары мен талшықтарынан өру т.б.[4]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Халық ауыз әдебиеті - әскерилердің әл-арда биі, інжу-маржанға арналған сүңгуірлердің әндері және т.б. сақталған. Мұнай өнеркәсібінің дамуына байланысты дәстүрлі мәдениеті тез жойылуда. Бахрейндіктер негізінен қалаларда тұрады және өмір сүру деңгейі жоғары.[5]
Бахрейндіктердің өміріне тайпалық қоғамның дәстүрлері мен исламдық діни нормалар қатты әсер етеді. «муджахид» немесе «күш салу» термині моральдық және діни өзін-өзі жетілдіру процесін білдіреді. Бұл ұғымға әдетте ислам дінінің нормаларын сақтау, ата-ана мен қарттарды құрметтеу, жақын туыстарға және басқа да қоғам мүшелеріне көмек көрсету жатады. Басқа ислам елдеріндегі сияқты, Бахрейнде де шошқа етін жеуге және алкогольді ішуге тыйым салынған. Темекі шегуге, қарсы болғанымен, тыйым салынбайды.
Ислам дәстүрі бойынша жергілікті әйелдер көпшілікке кию үшін денені басынан аяғына дейін және қолдарын жауып тұратын киімдерді қолданғанды жөн көреді. Киімдері ұзын көйлек, шаровар, сандалдан, суық ауа райында жүннен жасалған сырт киімнен тұрады. Бас киім ретінде ер адамдар қызыл немесе ақ шарфты немесе ақ қалпақты пайдаланады. Әйелдер костюмдері өрнекті тігіспен немесе түрлі-түсті жіптермен кестеленеді. Негізгі тағамдары - бидай немесе арпа ұнынан жасалған бәтір нандар, сүт өнімдері, көкөністер, жемістер, балық қосылған палау (кейде ет қосылған) және ащы дәмдеуіштер.
Үйлену тойлары - бұл өте маңызды мерекелік іс-шаралар. Ауылдың тойларына бұл ауылдың барлық тұрғындары жиналып, тіпті көршілерден қонақ шақырылады. Қала әдетте 500-600 қонақ шақырады. Дәстүр бойынша мереке ерлер мен әйелдерге арналған дастарханға бөлінеді. Үйлену тойы үш күнге созылуы мүмкін, оның ішінде діни рәсімнің өзі, отбасы мен достары үшін үлкен мереке. Әйелдер өздерінің жеке іс-шараларын ұйымдастырады, онда олар қалыңдықтың қолдары мен аяқтарын қынамен безендіреді, киім таңдайды немесе үстелді безендіреді. Үйлену тойынан кейін қыз әдетте күйеуінің тегін алмайды.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1857481 Мұрағатталған 16 маусымның 2022 жылы.
- ↑ Национальные традиции Бахрейна, привычки и особенности местных жителей https://www.orangesmile.com/destinations/bahrain/traditions.htm
- ↑ Любовь Захарова История Бахрейна https://travelask.ru/bahrain/istoriya-bahreyna
- ↑ Словари и энциклопеди на Академике https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1282654
- ↑ Әлем халықтарының энциклопедиясы. Бахрейндіктер
- ↑ Обычаи и традиции Бахрейнa https://guide.travel.ru/bahrain/people/traditions/
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
