Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев: Нұсқалар арасындағы айырмашылық

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Тарихын шолу
← Ескірек өңдеме
Content deleted Content added
VisualWikitext
шӨңдеу түйіні жоқ
шӨңдеу түйіні жоқ
 
(4 қатысушы жасаған 20 аралық нұсқа көрсетілмеген)
3-жол: 3-жол:
| Қазақша есімі = Қасым-Жомарт Тоқаев
| Қазақша есімі = Қасым-Жомарт Тоқаев
| Шынайы есімі =
| Шынайы есімі =
| Суреті = President of the Republic of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev in Astana 01 (cropped).jpg
| Суреті = Qasym-Jomart Toqaev (2024 Victory Day, cropped).jpg
| Атауы =
| Атауы = Тоқаев, 2024 жыл

| Титулы = [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан Республикасының 2-ші Президенті]]
| Титулы = [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстанның 2-Президенті]]
| Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg
| Ту = Flag of the President of Kazakhstan.svg
| Ту2 = Symbol of the President of Kazakhstan.png
| Ту2 = Symbol of the President of Kazakhstan.png
| Басқара бастады = [[12 маусым]] [[2019 жыл]]дан бастап <br><small>(<abbr title="міндеттерін атқарушы" class="nowrap">м.&thinsp;а.</abbr> [[20 наурыз]] — [[12 маусым]] [[2019 жыл|2019]])</small>
| Басқара бастады = 12 маусым 2019 жылдан бастап <br><small>(<abbr title="міндетін атқарушысы" class="nowrap">м. а.</abbr> 20 наурыз — 12 маусым 2019)</small>
| Басқаруын аяқтады =
| Басқаруын аяқтады =
| Премьер = [[Асқар Ұзақбайұлы Мамин|Асқар Мамин]]<br>[[Әлихан Асханұлы Смайылов|Әлихан Смайылов]]<br>[[Роман Васильевич Скляр|Роман Скляр]] ({{comment|м.а.|Премьер-министр міндетін атқарушысы болған}})<br>[[Олжас Абайұлы Бектенов|Олжас Бектенов]]
| Ізашары = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
| Ізашары = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]

| Титулы_2 = [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Қазақстан Парламенті Сенатының 6-шы Төрағасы]]
| Титулы_2 = [[Қазақстан халқы ассамблеясы]]ның төрағасы
| Ту_2 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_2 = Emblem of Kazakhstan.svg
| Ту_2 = Emblem of Assembly of People of Kazakhstan.svg
| Реті_2 = 1
| Ту2_2 = Flag of Kazakhstan.svg
| Басқара бастады_2 = [[16 қазан]] [[2013 жыл]]
| Басқара бастады_2 = 28 сәуір 2021 жылдан бастап
| Басқаруын аяқтады_2 = [[20 наурыз]] [[2019 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_2 =
| Ізашары_2 = [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]
| Ізашары_2 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
| Ізбасары_2 = [[Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева|Дариға Назарбаева]]
| Ізбасары_2 =

| Титулы_3 = БҰҰ бас хатшысының орынбасары
| Титулы_3 = [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі]]нің төрағасы
| Ту_3 = Flag of the United Nations.svg
| Ту2_3 = UN emblem blue.svg
| Ту_3 = Emblem of Kazakhstan (1992-2014).svg
| Реті_3 = 13
| Ту2_3 = Flag of Kazakhstan.svg
| Басқара бастады_3 = [[12 наурыз]] [[2011 жыл]]
| Басқара бастады_3 = 5 қаңтар 2022 жылдан бастап
| Басқаруын аяқтады_3 = [[16 қазан]] [[2013 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_3 =
| Ізашары_3 = [[Сергей Александрович Орджоникидзе|Сергей Орджоникидзе]]
| Ізашары_3 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
| Ізбасары_3 = Микаэль Мёллер
| Ізбасары_3 =

| Титулы_4 = [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Қазақстан Парламенті Сенатының 6-шы Төрағасы]]
| Титулы_4 = [[Аманат (партия)|Аманат]] партиясының төрағасы
| Ту_4 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_4 =
| Ту_4 = Logo of the Amanat political party.svg
| Реті_4 = 13
| Ту2_4 = Flag of Kazakhstan.svg
| Басқара бастады_4 = [[11 қаңтар]] [[2007 жыл]]
| Басқара бастады_4 = 28 қаңтар
| Басқаруын аяқтады_4 = [[15 сәуір]] [[2011 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_4 = 26 сәуір 2022<br>{{small|(1 наурыз 2022 жылға дейін ''Нұр Отан'' деп аталған)}}
| Ізашары_4 = [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]
| Ізашары_4 = [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]
| Ізбасары_4 = [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]
| Ізбасары_4 = [[Ерлан Жақанұлы Қошанов|Ерлан Қошанов]]

| Титулы_5 = [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері|Қазақстан Республикасының сыртқы істер министрі]]
| Титулы_5 = [[ТМД мемлекет басшыларының кеңесі|ТМД мемлекет басшылары кеңесі]]нің 22-төрағасы
| Ту_5 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_5 =
| Ту_5 = Flag of the CIS.svg
| Реті_5 = 10
| Ту2_5 = Emblem of CIS.svg
| Басқара бастады_5 = [[29 қаңтар]] [[2002 жыл]]
| Басқара бастады_5 = 1 қаңтар
| Басқаруын аяқтады_5 = [[11 қаңтар]] [[2007 жыл]]
| Басқаруын аяқтады_5 = 31 желтоқсан 2022
| Ізашары_5 = [[Ерлан Әбілфайызұлы Ыдырысов|Ерлан Ыдырысов]]
| Ізашары_5 = [[Александр Григорьевич Лукашенко|Александр Лукашенко]]
| Ізбасары_5 = [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]
| Ізбасары_5 = [[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]]

| Титулы_6 = [[Қазақстан премьер-министрі|Қазақстанның 4-ші Премьер-Министрі]]
| Титулы_6 = [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Қазақстан Парламенті Сенаты]]ның 6-[[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|Төрағасы]]
| Ту_6 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту_6 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_6 =
| Ту2_6 = Emblem of Kazakhstan (1992-2014).svg
| Басқара бастады_6 = 16 қазан 2013
| Реті_6 = 8
| Басқаруын аяқтады_6 = 20 наурыз 2019
| Басқара бастады_6 = [[12 қазан]] [[1999 жыл]]
| Ізашары_6 = [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]
| Басқаруын аяқтады_6 = [[28 қаңтар]] [[2002 жыл]]
| Ізбасары_6 = [[Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева|Дариға Назарбаева]]
| Ізашары_6 = [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев|Нұрлан Балғымбаев]]

| Ізбасары_6 = [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]
| Басқара бастады_7 = 11 қаңтар 2007
| Титулы_7 = [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері]]
| Басқаруын аяқтады_7 = 15 сәуір 2011
| Ту_7 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ізашары_7 = [[Қайрат Әбдіразақұлы Мәми|Қайрат Мәми]]
| Ту2_7 =
| Ізбасары_7 = [[Нұртай Әбіқайұлы Әбіқаев|Нұртай Әбіқаев]]
| Реті_7 = 6

| Басқара бастады_7 = [[қазан]] [[1994 жыл]]
| Титулы_8 = [[Біріккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы|БҰҰ бас хатшысы]]ның орынбасары
| Басқаруын аяқтады_7 = [[12 қазан]] [[1999 жыл]]
| Ту_8 = Flag of the United Nations.svg
| Ізашары_7 = [[Қанат Бекмырзаұлы Саудабаев|Қанат Саудабаев]]
| Ту2_8 = UN emblem blue.svg
| Ізбасары_7 = [[Ерлан Әбілфайызұлы Ыдырысов|Ерлан Ыдырысов]]
| Басқара бастады_8 = 12 наурыз 2011
| Басқаруын аяқтады_8 = 16 қазан 2013
| Ізашары_8 = [[Сергей Александрович Орджоникидзе|Сергей Орджоникидзе]]
| Ізбасары_8 = [[Микаэль Мёллер]]

| Титулы_9 = [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері|Сыртқы істер министрі]]
| Ту_9 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_9 = Emblem of Kazakhstan (1992-2014).svg
| Басқара бастады_9 = 29 қаңтар 2002
| Басқаруын аяқтады_9 = 11 қаңтар 2007
| Ізашары_9 = [[Ерлан Әбілфайызұлы Ыдырысов|Ерлан Ыдырысов]]
| Ізбасары_9 = [[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]

| Басқара бастады_10 = қазан 1994
| Басқаруын аяқтады_10 = 12 қазан 1999
| Ізашары_10 = [[Қанат Бекмырзаұлы Саудабаев|Қанат Саудабаев]]
| Ізбасары_10 = [[Ерлан Әбілфайызұлы Ыдырысов|Ерлан Ыдырысов]]

| Титулы_11 = 4-[[Қазақстан премьер-министрі|Премьер-министр]]
| Ту_11 = Flag of Kazakhstan.svg
| Ту2_11 = Emblem of Kazakhstan (1992-2014).svg
| Басқара бастады_11 = 12 қазан 1999
| Басқаруын аяқтады_11 = 28 қаңтар 2002
| Ізашары_11 = [[Нұрлан Өтепұлы Балғымбаев|Нұрлан Балғымбаев]]
| Ізбасары_11 = [[Иманғали Нұрғалиұлы Тасмағамбетов|Иманғали Тасмағамбетов]]

| Туған күні = 17.05.1953
| Туған күні = 17.05.1953
| Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]]
| Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]
| Азаматтығы = {{USSR}} → {{KAZ}}
| Азаматтығы = {{байрақ|КСРО}} → {{байрақ|Қазақстан}}
| Қызмет еткен жылдары = 2019—қазіргі
| Қызмет еткен жылдары = 2019 жылдан бері
| Атағы = [[Сурет:Kazakhstan-Army-OF-10-01 (horizantal).svg|70px]] <br>Жоғарғы қолбасшы
| Атағы = [[Сурет:Kazakhstan-Army-OF-10-01 (horizantal).svg|70px]] <br>[[Қазақстан Республикасының Президенті|Жоғарғы Бас Қолбасшы]]
| Әскер түрі = [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері]]
| Әскер түрі = [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері]]
| Қайтыс болған күні =
| Қайтыс болған күні =
71-жол: 100-жол:
| Әкесі = [[Кемел Тоқаев]]
| Әкесі = [[Кемел Тоқаев]]
| Анасы = Тұрар Шабарбаева
| Анасы = Тұрар Шабарбаева
| Жұбайы = Надежда Давыдовна Тоқаева (1957 туған, ажырасқан)
| Балалары = '''ұлы:''' Тимур
| Балалары = '''ұлы''' Тимур
| Партиясы = [[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]] → [[Аманат (партия)|Аманат]] → [[Партиясыз]]
| Партиясы = '''[[Партиясыз]]''' (1991–1999; 2022–)<br>[[Аманат (партия)|Аманат]] (1999–2022)
| Білімі = Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институты
| Білімі = [[Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институты]] (1975)<br>[[Ресей СІМ Дипломатиялық академиясы]] (1992)
| Қолтаңбасы = Tokayev signature.svg
| Қолтаңбасы = Tokayev signature.svg
| Commons = Kassym-Jomart Tokayev
| Commons = Kassym-Jomart Tokayev
| Марапаттары = {{{!}} style="background: transparent"
| Марапаттары =
{{Қатар
{{!}} {{Алтын Қыран ордені}}
|'''Қазақстандық марапаттары'''
{{!}}}
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{Отан ордені}}{{!!}}{{Назарбаев ордені}}{{!!}}{{Парасат ордені}}{{!!}}{{Астана медалі}}
{{!}}-
{{!}} {{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 10 жыл}}{{!!}}{{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}}{{!!}}{{Астанаға 10 жыл медалі}}
{{!}}-
{{!}} {{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Астанаға 20 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 30 жыл медалі}}
{{!}}-
{{!}} {{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 25 жыл}}
{{!}}}
'''Басқа мемлекеттер:'''
{{{!}} style="background: transparent"
{{!}} {{III дәрежелі кінәз Ярослав Мудрый ордені}}{{!!}}{{I дәрежелі Серб туы ордені}}
{{!}}-
{{!}} {{Құрмет ордені (Ресей)}}{{!!}}{{Достық ордені (Ресей)}}{{!!}}{{Битараплык ордені}}{{!!}}{{Дуслык ордені}}
{{!}}-
{{!}} {{Достастық ордені}}
{{!}}}
| Сайты = [http://www.akorda.kz Қазақстан Республикасы Президентінің ресми сайты]
}}
}}
{{Қатар
'''Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев''' ([[1953 жыл]]ы [[17 мамыр]]да [[Алматы]]да туған) — [[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстанның Республикасының 2-і президенті.]] (2019 – бүгінгі дейін).
|{{Алтын Қыран ордені}}
}}
{{Қатар
|{{Отан ордені}}
|{{Назарбаев ордені}}
|{{Парасат ордені}}
|{{Астана медалі}}
}}
{{Қатар
|{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}}
|{{ҚР Конституциясына 10 жыл}}
|{{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}}
|{{Астанаға 10 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
|{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}
|{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}
|{{Астанаға 20 жыл медалі}}
|{{ҚР тәуелсіздігіне 30 жыл медалі}}
}}
{{Қатар
|{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}
|{{ҚР Конституциясына 25 жыл}}
}}
{{Қатар
|'''Шетелдік марапаттары'''
}}
{{Қатар
|{{III дәрежелі кінәз Ярослав Мудрый ордені}}
|{{I дәрежелі Серб туы ордені}}
}}
{{Қатар
|{{Құрмет ордені (Ресей)}}
|{{Достық ордені (Ресей)}}
|{{Битараплык ордені}}
|{{Дуслык ордені}}
}}
{{Қатар
|{{Достастық ордені}}
}}
| Сайты = [http://www.akorda.kz Президенттің ресми сайты]
}}
'''Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев''' ([[17 мамыр]] [[1953 жыл]], [[Алматы]]) — [[қазақстан]]дық мемлекет қайраткері, Қазақстанның [[Қазақстан Республикасының Президенті|екінші Президенті]] (2019–).


2019 жылғы 20 наурыздан бастап [[Қазақстан Республикасының Президенті]] міндетін атқарушы, ал 2019 жылғы 12 маусымнан бастап сайланған әрекет етуші Қазақстан Республикасының Президенті, [[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері|Қарулы Күштері]]нің Жоғарғы Бас Қолбасшысы және [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі]]нің төрағасы (2022 жылдан бастап).
[[Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері]]нің [[Бас қолбасшылық|Бас қолбасшысы]]. 2022 жылдың 5-қаңтарынан бастап [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|Қазақстан Республикасының Қауіпсіздік кеңесі]]<nowiki/>нің төрағасы.


Қасым-Жомарт Тоқаев [[Аманат (партия)|Аманат]] партиясының көшбасшысы (2022), екі мерзім [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Сенат]] [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|төрағасы]] (2013–2019, 2007–2011), [[Біріккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы|БҰҰ Бас хатшысы]]ның орынбасары (2011–2013), екі рет [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Қазақстан Сыртқы істер министрі]] (2002–2007, 1994–1999) және [[Қазақстан премьер-министрі|Қазақстан Республикасының Премьер-министрі]] (1999–2002) ретінде қызмет атқарды.
1999–2002 жылдар аралығында [[Қазақстан премьер-министрі]],


Саяси ғылымдар докторы және [[Төтенше және Өкілетті Елші|Төтенше және өкілетті елші]] дипломатикалық дәрежелері бар. Қасым-Жомарт Тоқаев [[Қазақ тілі|қазақ]], [[Орыс тілі|орыс]], [[Ағылшын тілі|ағылшын]], [[Қытай тілі|қытай]] және [[Француз тілі|француз]] тілдерін меңгерген. [[Дипломатия|Дипломатияға]] қатысты бірнеше кітаптың авторы. [[Үстел теннисі|Үстел теннисін]] жақсы көреді.
2013–2019 жылдар аралығында Қазақстан [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Парламенті Сенатының]] Төрағасы.


Елде тұрақтылық сақталды да, саяси өзгеріс орын алды және жаңа [[реформа]]лар жүрді, алайда оған қарамастан Тоқаевтың басшылығы шетелдік және жергілікті ақпарат көздерінен кейде [[Адам құқығы|адам құқық]]тарын бұзған және [[Авторитаризм|авторитарлық]] болып келеді деген сыни пікір көреді.<ref>{{Cite web|url= https://www.hrw.org/news/2021/11/25/eu-serious-about-human-rights-kazakhstan |title= Is EU serious about human rights in Kazakhstan? |lang= en |publisher= [[Human Rights Watch]] |author= Rittmann, Mihra және Dam, Philippe |date= 2021-11-25 |accessdate= 2024-02-10}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20211229053854/https://www.hrw.org/news/2021/11/25/eu-serious-about-human-rights-kazakhstan }}</ref> 2022 жылғы Credit Suisse құпия деректерінің жариялғаны Тоқаевтар отбасының кем дегенде 1998 жылдан бері оффшорлық активтерінің күрделі желісін басқарып жатқанын белгілі қылды.<ref>{{Cite web|url= https://www.occrp.org/en/suisse-secrets/the-offshore-secrets-of-kazakhstans-president-tokayev |title= The Offshore Secrets of Kazakhstan’s President Tokayev |lang= en |publisher= OCCRP |accessdate= 2024-02-10}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220220194907/https://www.occrp.org/en/suisse-secrets/the-offshore-secrets-of-kazakhstans-president-Tokayev }}</ref>
== Өмірбаяны ==


=== Отбасы ===
== Отбасы ==
Қасым-Жомарт Тоқаев 1953 жылғы 17 мамырда [[Алматы]] қаласында дүниеге келген.
Қасым-Жомарт Тоқаев 1953 жылы 17 мамыр күні Алматы қаласында дүниеге келген. Әкесі [[Кемел Тоқаев|Тоқаев Кемел Тоқайұлы]] (1923–1986), [[Ұлы Отан соғысы]]ның ардагері, қазақ жазушысы болған. Анасы Тұрар Шабарбаева (1931–2000), Алматы шет тілдері педагогикалық институтында жұмыс істеген<ref>{{cite web | url = https://sputniknews.kz/infographics/20190320/9633946/qasym-jomart-toqaev-qyzyqty-derekter.html | title = Қасым-Жомарт Тоқаевтың руы кім – президент туралы қызықты деректер | publisher = sputniknews.kz | date = 2019-03-20 | accessdate = 2022-11-01}}</ref>.


Әкесі [[Кемел Тоқаев|Кемел Тоқайұлы Тоқаев]] (1923–1986) — [[Ұлы Отан соғысы]]ның ардагері, қазақ жазушысы. 20 жасында [[Киев|Киевті]] босату кезінде бір рота автоматшылар командирі болатын. Соғыстан кейін тұңғыш қазақстандық [[Детективтік әдебиет|детектив жанрындағы]] жазушы ретінде қалыптасты. Ұзақ жылдар бойы [[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі]]нің "Жаршысы" журналында редактор болды. Анасы Тұрар Шабарбаева (1931–2000) Алматы шет тілдері педагогикалық институтында жұмыс істеген.<ref>{{cite web | url = https://sputniknews.kz/infographics/20190320/9633946/qasym-jomart-toqaev-qyzyqty-derekter.html | title = Қасым-Жомарт Тоқаевтың руы кім – президент туралы қызықты деректер |lang= kk | publisher = sputniknews.kz | date = 2019-03-20 | accessdate = 2022-11-01}}</ref> Отбасында бір ұл және екі қыз Қарлыға (1956) және Қарлығаш (1960).
1970 жылы Алматы қаласындағы №25 мектепті бітіреді.


Қасым-Жомарт Тоқаевтың атын ата-анасы Қасым Болтаев (Тоқаев) есімді ағасының құрметіне қойған. Қасым Қызыл әскер құрамында соғысқа аттанып, Ржев шайқасында қаза болды.<ref>{{Cite web|url= https://baq.kz/tokaev-68-akesi-esimin-agasynyn-kurmetine-koygan-zhirinovskiymen-bir-mektepte-okygan_251570/ |title= Тоқаев – 68. Әкесі есімін ағасының құрметіне қойған, Жириновскиймен бір мектепте оқыған |lang= kk |publisher= BAQ.kz |author= Төлеуов, Бек |date= 2021-05-17 |accessdate= 2024-02-10}}</ref> Соғыстан кейін Кемел Тоқаевқа [[Тың игеру]] бағдарламасына қосқан үлесі үшін медаль берілді.
=== Алғашқы кәсіби қадамдары ===
Қ.К.Тоқаев 1975 жылы Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институт бітірген. КСРО-ның Қытай Халық Республикасындағы елшілігінде диплом алдындағы тағылымдамадан өткен. 1983-1984 жылдар аралығында Бейжің лингвистика институтында тағылымдамадан өтті. 1992 жылы Ресей Федерациясы Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясын тәмамдады.<ref name=vedomosti>{{cite web | url = https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2019/03/20/796922-chto-izvestno-o-novom-prezidente | title = Что известно о новом президенте Казахстана Касыме-Жомарте Токаеве | publisher = vedomosti.ru | date = 2020-03-19 | accessdate= 2022-10-27}}</ref>


Балалық шағының бір бөлігін Қасым-Жомарт Тоқаев қазіргі [[Жетісу облысы]]ның [[Қаратал ауданы]]ндағы [[Кәлпе]] ауылында өткізеді.<ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/article/ulitsa-tokaeva-aul-detstva-novogo-prezidenta-1097/ | title = Улица Токаева. Аул детства нового Президента |lang= ru | publisher = tengrinews.kz | date = 2019-03-23 | accessdate = 2022-11-01}}</ref> 1970 жылы [[Алматы]] қаласындағы Ілияс Есенберлин атындағы №25 мектепті аяқтайды. Мектеп француз тілін тереңдетіп оқытады.
Еңбек жолын 1975 жылы КСРО-ның Сыртқы істер министрлігінде бастап, Кеңес Одағының Сингапур Республикасындағы елшілігіне жұмысқа жолданған. 1979 жылы КСРО Сыртқы істер министрлігінің аппаратына оралады.


1975 жылы Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институтын "Халықаралық қатынастар" мамандығы бойынша аяқтады. Сыртқы істер министрлігінің жолдамасымен [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес Одағы]]ның [[Қытай|Қытай Халық Республикасы]]ндағы елшілігінде диплом алдындағы тағылымдамадан өтеді, кейін Кеңес Одағының [[Сингапур|Сингапур Республикасы]]ндағы елшілігіне жұмысқа жолданады. 1979 жылы КСРО Сыртқы істер министрлігінің аппаратына оралды.
1984-1985 жылдар аралығында КСРО Сыртқы істер министрлігінде қызмет атқарып, кейіннен Кеңес Одағының Қытай Халық Республикасындағы елшілігіне жіберілді. Онда 1991 жылға дейін екінші хатшы, бірінші хатшы және кеңесші лауазымдарында қызмет істейді.


1983–1984 жылдар аралығында Бейжің тілтану институтында тағылымдамадан өтті. 1984–1985 жылдар аралығында КСРО Сыртқы істер министрлігінде қызмет атқарып, кейіннен Кеңес Одағының Қытай Халық Республикасындағы елшілігіне жіберілді. Онда 1991 жылға дейін екінші хатшы, бірінші хатшы және кеңесші лауазымдарында қызмет атқарды. 1989 жылы КСРО Бас хатшысы [[Михаил Сергеевич Горбачёв|Михаил Горбачев]] Қытайға жасаған сапары кезінде [[Дэн Сяопин|Дэн Сяопинмен]] болған келессөздерде аудармашы болды<ref>{{Cite web|title=Биография Касым-Жомарта Токаева, избранного президентом Казахстана|url=https://www.kp.ru/daily/27473/4680423/|accessdate=2024 жылғы 9 наурыз}}</ref>.
1992 жылы Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрінің орынбасары болып тағайындалады. 1993 жылы Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары болды.


1992 жылы [[Ресей Сыртқы істер министрлігі]]нің Дипломатиялық академиясын тәмамдады.<ref name="vedomosti">{{cite web | url = https://www.vedomosti.ru/politics/articles/2019/03/20/796922-chto-izvestno-o-novom-prezidente | title = Что известно о новом президенте Казахстана Касыме-Жомарте Токаеве | publisher = vedomosti.ru | date = 2020-03-19 | accessdate= 2022-10-27}}</ref>
=== Қазақстанның Сыртқы істер министрі ===
1994 жылы Қазақстанның Сыртқы істер министрі болып тағайындалады.


1998 жылы тарих ғылымдарының кандидаты ретінде "Қазақстанның сыртқы саясатындағы Азия-Тынық мұхит елдірі" тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады. Ал 2001 жылы саяси ғылымдар докторы ретінде "Жаңа жаһандық тәртіп заманында Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты" тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады<ref>{{Cite web|title=Токаев, Касым-Жомарт Кемелулы. Биография Президента Казахстана. Энциклопедия ТАСС|url=https://tass.ru/encyclopedia/person/tokaev-kasym-zhomart-kemeluly}}</ref>.
1999 жылғы наурызда Қазақстан Республикасы Премьер-Министрінің орынбасары болды.


== Саяси қызметі ==
1999 жылғы қазанда Парламенттің келісімі бойынша Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен Премьер-Министр болып тағайындалды.
=== Сыртқы істер министрінің орынбасары (1992–1994) ===
1992 жылғы наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Қазақстан Сыртқы істер министрі]]нің орынбасары болып тағайындалды.


1993 жылы ол Қазақстан Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары ретінде қызмет атқарды.
2002 жылғы қаңтарда Қазақстан Республикасының Мемлекеттік хатшысы – Сыртқы істер министрі болды.


=== Сыртқы істер министрі (1994–1999) ===
2003-2007 жылдары – Қазақстан Республикасының Сыртқы істер министрі. Бұл қызметте жаһандық ядролық қару-жарақты таратпау үдерісіне белсенді атсалысты.
1994 жылғы 13 қазанда Тоқаев [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлері|Қазақстанның Сыртқы істер министрі]] болып тағайындалды.


1999 жылы наурыз-қазан аралығында Нұрлан Балғымбаев басқарған Үкіметте премьер-министрдің орынбасары.
2007 жылғы қаңтарда Қазақстан Республикасы Парламент Сенатының Төрағасы болып сайланды. 2008 жылы Қазақстан Парламентінің жоғары палатасының спикері ретінде ЕҚЫҰ Парламенттік ассамблеясының вице-президенті болып сайланды.

=== Қазақстан премьер-министрі (1999–2002) ===
{{Толық мақала|Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі}}
[[Сурет:Vladimir Putin with Kasymzhomart Tokayev-1.jpg|нобай|солға|Премьер-министр Тоқаев (сол жақта) пен [[Ресей Федерациясы Үкіметінің Төрағасы|Ресей премьер-министрі]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]], 19 қаңтар 2000]]
1999 жылғы наурызда Тоқаев Қазақстан премьер-министрінің орынбасары болып тағайындалды.

1999 жылғы қазанда ол, [[Қазақстан Республикасының Парламенті|Парламент]]тің қолдауымен және Президент жарлығымен [[Қазақстан премьер-министрі]] болып сайланды. Премьерлігі тұсында елдің ЖІӨ өсімі 2001 жылы 13.5% өссе, инфляция 11.2% азайды.<ref>{{Cite web|url= https://www.zakon.kz/4968885-kak-premer-ministr-tokaev-vytaskival.html | title = Как премьер-министр Токаев вытаскивал экономику из кризиса |lang= ru | publisher = zakon.kz | date = 2019-05-07 | accessdate = 2022-11-01}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220122205925/https://www.zakon.kz/4968885-kak-premer-ministr-tokaev-vytaskival.html }}</ref>

2001 жылғы 20 қарашада Хабар тікелей эфирінде, Тоқаев президент Нұрсұлтан Назарбаевты егер өзі «интригант» деп атаған бірнеше мемлекеттік шенеунікті жұмыстан босатпаса, премьер-министр қызметінен кетемін деп мәлімдеме жасады. Аталған «кәсіби емес» шенеуніктер қатарында премьер орынбасары [[Ораз Әлиұлы Жандосов|Ораз Жандосов]], [[Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігі|Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі]] [[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]], [[Павлодар облысы]]ның әкімі [[Ғалымжан Баділжанұлы Жақиянов|Ғалымжан Жақиянов]] және Қорғаныс министрінің орынбасары [[Жаннат Жұрғалиқызы Ертілесова|Жаннат Ертілесова]] болды. Оларды Тоқаев атқарушы билікті орталықсыздандырғысы келеді және [[демократизация]]ға кедергі жасап жатыр деген айыптар тақты.<ref>{{Cite web|url= https://ria.ru/20011120/18755.html | title = Премьер-министр Казахстана предлагает президенту страны освободить от должности ряд членов правительства, угрожая в противном случае уйти в отставку |lang= ru | publisher = РИА Новости | date = 2001-11-20 | accessdate = 2022-11-01}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220122220205/https://ria.ru/20011120/18755.html }}</ref> Тоқаевтың сөзінен кейін Назарбаев үкіметтің 6 мүшесін, соның ішінде Жандосов, Жақиянов және Ертілесованы қызметтерінен босатты.<ref>{{Cite web|url= https://www.nytimes.com/2001/11/23/world/world-briefing-asia-kazakhstan-president-fires-reform-advocates.html |title= World Briefing {{!}} Asia: Kazakhstan: President Fires Reform Advocates |lang= en |publisher= [[The New York Times]] |author= Brauer, Birgit | date = 2001-11-23 | accessdate = 2022-11-01}} {{wayback|url= https://web.archive.org/web/20220122211355/https://www.nytimes.com/2001/11/23/world/world-briefing-asia-kazakhstan-president-fires-reform-advocates.html }}</ref>

=== Мемлекеттік хатшы (2002–2007) ===
[[Сурет:Official Visit Nursultan A. Nazarbayev (01911330) (49857796318).jpg|нобай|солға|Тоқаев (сол жақтан бірінші отырған) және [[Қазақстан президенті]] [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] (үшінші), 9 қыркүйек 2004, [[Вена]], [[Аустрия]]]]
Сыртқы істер министрі ретінде Тоқаев жаһандық ядролық қару-жарақты таратпау үдерісіне белсенді атсалысты. 1995 және 2005 жылдары ол [[Нью-Йорк]]тағы Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа шолу конференцияларына қатысты. 1996 жылы ол Нью-Йоркта Ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу туралы шартқа және 2005 жылы [[Семей]]де [[Орталық Азия ядросыз аймағы]] шартына қол қойды.

Тоқаев [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы]]ның және [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы]]ның Сыртқы істер министрлері Кеңесінің төрағасы болып сайланған және [[Біріккен Ұлттар Ұйымының Бас Ассамблеясы|Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясы]]ның 10 сессиясына қатысқан.

=== Сенат төрағасы (2007–2011) ===
[[Сурет:Secretary Kerry, Russian Foreign Minister Lavrov Meet with UN Special Envoy Brahimi (9757147883).jpg|нобай|оңға|Қасым-Жомарт Тоқаев, [[Сергей Викторович Лавров|Сергей Лавров]] пен [[Джон Керри]], 13 қыркүйек 2013]]
2007 жылғы қаңтарда Тоқаев [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы]] болып сайланды.

2008 жылы Сенат төрағасы ретінде, ол [[ЕҚЫҰ Парламенттік ассамблеясы]]ның вице-президенті болып сайланды. Ол бұл қызметте 15 сәуір 2011 жылға дейін болды.


=== БҰҰ Бас хатшысының орынбасары ===
=== БҰҰ Бас хатшысының орынбасары ===
[[Сурет:Kassym-Jomart Tokayev.jpg|нобай|солға|Тоқаевтың [[БҰҰ Еуропалық экономикалық комиссиясы]] алдында сөз сөйлеуі, 1 қазан 2012]]
2011 жылғы наурызда БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ-ның Женевадағы бөлімшесінің Бас директоры, сондай-ақ Қарусыздану жөніндегі конференцияда БҰҰ Бас хатшысының жеке өкілі болып тағайындалды. Сонымен қатар Қарусыздану жөніндегі конференцияның Бас хатшысы лауазымын атқарды. ТМД-ның және Шанхай ынтымақтастық ұйымының Сыртқы істер министрлері кеңесінің төрағасы болып сайланды.
2011 жылғы наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев [[Біріккен Ұлттар Ұйымының бас хатшысы|БҰҰ Бас хатшысы]]ның орынбасары, БҰҰ [[Женева]]дағы бөлімшесінің Бас директоры, сондай-ақ Қарусыздану жөніндегі конференцияда БҰҰ Бас хатшысының жеке өкілі болып тағайындалды. Сонымен қатар ол Қарусыздану жөніндегі конференцияның Бас хатшысы лауазымын атқарды.


Тоқаевтың [[саясаттану]] ғылымдарының докторантурасы бар. Ол — тоғыз кітаптың және халықаралық қатынастар туралы біршама мақаланың авторы. Ресейлік биографиялық институт оған «2018 жылғы Жыл адамы» атағын берді.
2013 жылғы 16 қазанда Қазақстан Республикасы Парламент Сенатының Төрағасы болып қайта сайланды.


=== Сенат төрағасы (2013–2019) ===
=== Қазақстан Республикасының Президенті ===
2013 жылғы 16 қазанда ол [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|Қазақстан Сенатының төрағасы]] болып қайта сайланды, Тоқаевтың кандидатурасына сенаторлар бір ауыздан дауыс берді.<ref>{{Cite web|url=https://forbes.kz//process/kasyimjomart_tokaev_edinoglasno_izbran_spikerom_senata_pk/|title=Касымжомарт Токаев единогласно избран спикером сената PК|lang=ru|publisher=[[Forbes]]|date=2013-10-16|accessdate=2024-02-11}}</ref>
2019 жылғы 20 наурызда Қазақстан Республикасының Президенті ретінде ант қабылдады.


[[Қазақстандағы жер наразылық шаралары|2016 жылғы жер мәселесі жайлы наразылық шаралары]] кезінде Тоқаев елдегі жер мәселесін шешу сын көзімен қарау керек деді.<ref>{{Cite web|url=https://forbes.kz//process/resources/tokaev_stoit_kriticheski_podoyti_k_voprosu_ob_arende_zemli/|title=Токаев: Стоит критически подойти к вопросу об аренде земли|lang=ru|publisher=[[Forbes]]|date=2016-04-29|accessdate=2024-02-11}}</ref>
2019 жылы 9 маусымда өткен кезектен тыс Президент сайлауында 70,96 пайыз дауыс жинап, Қазақстан Республикасының Президенті болып сайланды. 2019 жылы 12 маусымда ҚР Конституциясының 42-бабына сәйкес ант беріп, ресми түрде сайланған Президент ретінде Мемлекет басшысының лауазымына кірісті.


== Президенттігі (2019–) ==
Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылдың 20 қарашасында өткен кезектен тыс президент сайлауында 81,31% дауыс жинап, жеңіске жетті. 2022 жылы 26 қарашада Қазақстан Республикасы Президентін салтанатты ұлықтау рәсімі өтті.
{{Толық мақала|Қасым-Жомарт Тоқаевтың президенттігі}}
2019 жылғы 19 наурызда Қазақстан президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев]] өкілеттігін өз еркімен тоқтататынын мәлімдеді.<ref>{{Cite web|url= https://informburo.kz/kaz/nazarbaev-otstavkaa-kett-.html |title= Назарбаев өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдады. Халыққа үндеуінің толық мәтіні |lang= kk |publisher= infomburo |date= 2019-03-19 |accessdate= 2024-02-13}}</ref> Конституция бойынша бұл жағдайда Президент міндетін [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|Сенат төрағасы]] атқарады.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/official_documents/constitution |title= Қазақстан Республикасының Конституциясы |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |accessdate= 2024-02-13}}</ref> 20 наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан президенті міндетін атқарушысы ретінде ант қабылдады.<ref name="antberdi">{{Cite web|url= https://sputnik.kz/20190612/toqaev-ulyqtau-10514471.html |title= Қазақстан тарихындағы екінші президент ант беріп, ресми түрде қызметіне кірісті |lang= kk |publisher= [[SPUTNIK]] |date= 2019-06-12 |accessdate= 2024-02-13}}</ref> Инаугурациясының аяқталғаннан кейін [[Астана]] қаласының атауын Назарбаевтың құрметіне Нұр-Сұлтан болып өзгертуді ұсынды. Парламент сол күні қаланың жаңа атауын бекітті<ref>{{Cite web|url= https://regnum.ru/news/2594661.html |title= Новый глава Казахстана предложил переименовать Астану в Нурсултан |lang= ru |publisher= регнум |date= 2019-03-21 |accessdate= 2024-02-13}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190321164437/https://regnum.ru/news/2594661.html |date= 2019-03-21}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://egemen.kz/article/185935-elorda-endi-nur-sultan-dep-atalady |title= Елорда енді Нұр-Сұлтан деп аталады |lang= kk |publisher= [[Егемен Қазақстан]] |date= 2019-03-21 |accessdate= 2024-02-13}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://khabar.kz/kk/syuzhetter/item/111284-asym-zhomart-to-aev-aza-stan-khal-yna-ant-berdi |title= Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына ант берді |lang= kk |publisher= [[Хабар (телеарна)|Хабар]] |accessdate= 2024-02-13}}</ref>. 23 сәуір күні Нұр Отан партиясы Қ.Тоқаевты кезектен тыс президент сайлауына үміткер ретінде ұсынды. Президент сайлауы сол жылғы 9 маусымда өтті. [[Қазақстандағы президент сайлауы (2019)|Президент сайлауы]]нда жалпы дауыстың 70,96% жинады.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-world-press-freedom-day-tokayev/30589787.html |title= Тоқаев билігі кезіндегі баспасөз еркіндігінің ахуалы |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2020-05-03 |accessdate= 2024-02-13}}</ref> 12 маусымда жаңа сайланған Президент ретінде ант беріп, ресми түрде қызметке кіріседі. Иннаугурация [[Астана|Нұр-Сұлтан]]ның [[Тәуелсіздік сарайы (Астана)|Тәуелсіздік сарайы]]нда өтті.<ref name="antberdi" />


2021 жылғы сәуірден бастап [[Қазақстан халқы ассамблеясы]]ның төрағасы, ал 2022 жылғы қаңтардан бастап [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі]]нің төрағасы болды. Осы уақытта Нұр Отан партиясының төрағасы ретінде сайланып, сәуір айында партиядан шығатынын мәлімдеді. Алғашқы кезеңде бірнеше әлеуметтік-экономикалық реформалар жасалды, соның қатарында мұғалімдердің еңбекақысын көтеру, әлеуметтік жағынан осал отбасылырының несиелерін кешіру, өлім жазасына тиым салу, жергілікті өзін өзі басқаруды күшейту, саяси партиялар мен сайлау туралы заңдарға өзгерістер енгізілді.
2021 жылы сәуір айынан бастап Қазақстан халқы Ассамблеясының Төрағасы.


[[2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шаралары|2022 жылғы қаңтарда Қазақстанда жаппай қарсылық митингтері]] өтті. Ақтау мен Жаңаөзен қалаларында жергілікті халық газдың екі есе өсуіне наразылық білдірді. Кейін минингті қолдау Қазақстанның басқа қалаларында да басталды. Асқар Мамин басқарған үкімет оставкаға жіберілді. Жаңа үкіметтің премьер-министрі ретінде Әлихан Смайылов тағайындалды.
2022 жылы қаңтар айынан бастап Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Төрағасы.


Қаңтар оқиғасынан кейін Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа өзгерістер және трансформация туралы хабарлады. Наурыз айында Қазақстан халқына жасаған жолдауында елдің саяси жүйесін модернизациялау мен демократизациялау мақсатында Конституцияға өзгерістер енгізуді ұсынды. Сәуір айында Конституцияға өзгерістер енгізу туралы жалпыхалықтық Референдум өткізуді ұсынды. [[Қазақстандағы референдум (2022)|Референдум]]ға қатысқан азаматтардың 77,18% өзгерістерді қолдады. 8 маусым күніаталған өзгерістер өз күшіне енді. Бұл өзгерістер супер президенттік басқару жүйесін мықты парламенті бар президенттік жүйеге өзгеруге ықпал етуі тиіс.
== Қазақстан Республикасының Президенті ==
2019 жылы 19 наурыз күні Нұрсұлтан Назарбаев халыққа үндеуі арқылы өзінің Қазақстан Президенті ретінде өкілеттігін өз еркімен тоқтататынын мәлімдеді. Мұндай жағдайда ҚР Конституциясына сәйкес, ҚР Президенті болып Сенат Төрағасы тағайындалады.


2022 жылғы 1 қыркүйекте Қазақстан халқына жолдауында алғашқы 5 жылдық президенттік мерзімінің 2024 жылы аяқталатынына қарамастан кезектен тыс президент сайлауын өткізу ұсынды. Сонымен қатар сайлаудан кейін президент өкілеттілік меозімін 5 жылдан 7 жылға ұзарту туралы және бір ғана мерзімге сайлану туралы ұсыныс енгізетінін хабарлады. 2 қыркүйек күні "Жаңа Қазақстан" деп аталатын депутаттық топ Конституцияда президент өкілеттігін сайлауға дейін өзгертіп, бір ғана мерзіммен шектеу туралы ұсыныс жасады. 13 қыркүйек күні Конституциялық кеңес ұсынылған өзгерістерді бекітті. 16 қыркүйек күні Қазақстан Парламенті Конституцияға өзгерістерді енгізу туралы заң қабылдады.
20 наурыз күні Қасым-Жомарт Тоқаев ҚР Президентінің міндетін атқарушы ретінде ант қабылдады. Ант қабылдау рәсімінде Тоқаев өзінің алғашқы жарлығымен Н.Назарбаевты Халық қаһарманы мен Еңбек ері атақтарымен марапаттады. Сонымен бірге, елорданың Астана атауын Нұр-Сұлтан деп ауыстыруды және республикалық маңызы бар қалалар мен облыс орталықтарының орталық көшелерін Назарбаевтың атымен атауды ұсынды.<ref>[https://khabar.kz/kk/syuzhetter/item/111284-asym-zhomart-to-aev-aza-stan-khal-yna-ant-berdi Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына ант берді]</ref>


2022 жылғы 21 қыркүйекте Қасым-Жомарт Тоқаев [[Қазақстандағы президент сайлауы (2022)|кезектен тыс президент сайлауы]]н 2022 жылғы 22 қараша күніөткізу туралы жарлыққа қол қойды.
2019 жылғы 12 маусымдағы ант қабылдау кезінде сөйлеген сөзінде Ұлттық қоғамдық сенім кеңесі құрылатыны жөнінде мәлімдеді.


6 қазанда Қасым-Жомарт Тоқаев халықтық коалиция (құрамында [[Аманат (партия)|Аманат]], [[Ақ жол демократиялық партиясы|Ақ жол]] және [[Қазақстан халық партиясы]] кіретін) атынан президенттік сайлауға үміткер ретінде ұсынылды.
2020 жылы 15 наурызда Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев коронавирустың таралуына байланысты Қазақстан Республикасында төтенше жағдай енгізу туралы Жарлыққа қол қойды. Төтенше жағдай режимі 16 наурыз бен 11 мамыр аралығын қамтиды.


[[Қазақстандағы президент сайлауы (2022)|20 қарашада өткен президент сайлауы]]нда 81,31% дауыс жинады. 26 қараша күні жаңа сайланған президент ретінде қызметке кірісті.
2016 жылғы 29 сәуірде Сенатта өткен тыңдауларда Қазақстандағы жерді жалға беру мен сату жөнінде Жер кодексіне енгізілген даулы түзетулерге қатысты мәлімдемесінен: ''«Бұл орайда, жердің шетелдіктерге сатылмайтындығы туралы айтып қана қоймай, аталған талапты түрлі қитұрқы жолдармен «айналып өткісі келетіндерге» тосқауыл қою үшін заңның осы ережесін құқықтық тәсілдермен іске асыруды қамтамасыз ету қажет. Ең бастысы, Мемлекет басшысының жердің ұлттық юрисдикциясы мен жерді тиімді әрі ұтымды пайдалану туралы талабын міндетті түрде орындау қажет».''


=== 2019 ===
== Саяси реформалар ==
[[Сурет:Kassym-Jomart Tokayev and Vladimir Putin (2019-04-03) 05.jpg|нобай|оңға|Қасым-Жомарт Тоқаев (оң жақта) пен [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]], 3 сәуір 2019]]
'''Парламент сайлауы'''
2019 жылғы маусымда болған, [[Арыс трагедиясы]] деп аталып кеткен [[Арыс]] қаласындағы жарылыс сериясынан кейін Тоқаев қылмыстық іс қозғап, [[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|Ішкі істер]] және [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс министрлік]]теріне ықтимал жарылыстардың алдын алуын тапсырды да, кінәлілер жауапқа тартылады деп уәде берді.<ref>{{Cite web|url= https://egemen.kz/article/203062-qasym-zhomart-toqaev-arystaghy-oqighagha-baylanysty-turkistan-oblysyna-barady |title= Қасым-Жомарт Тоқаев Арыстағы оқиғаға байланысты Түркістан облысына барады |lang= kk |publisher= [[Егемен Қазақстан]] |date= 2019-06-24 |accessdate= 2024-02-20}}</ref><ref name="evakuasya">{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/events/astana_kazakhstan/astana_other_events/kasym-zhomart-tokaev-arys-kalasyndagy-evakuaciyalyk-punktke-bardy |title= Қасым-Жомарт Тоқаев Арыс қаласындағы эвакуациялық пунктке барды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2019-06-25 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> 25 маусымда ол қаланың эвакуациялық пунктіне барып, жергілікті халықпен кездесті.<ref name="evakuasya" />


Тоқаев өзінің президент ретіндегі халыққа арналған тұңғыш жолдауын 2019 жылғы 2 қыркүйекте берген. Жолдауында ол қоғамның және қауіпсіздіктің дамуына, жергілікті бизнестерді қолдауға және елдегі экономикалық дамудың орнауына біраз назар аударды.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/addresses/addresses_of_president/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2019-09-02 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>
2023 жылы 19 наурызда ҚР Парламент Мәжілісіне және барлық деңгейдегі мәслихаттар депутаттарын сайлауы өтті. 2004 жылдан бері алғаш рет Мәжіліске үміткерлер аралас сайлау жүйесі аясында бірмандатты округтерден сайланды. (98 депутаттың 28-і). Сайлауға 7 саяси партия қатысты. Олардың екеуі партиялар туралы жаңа заң нормалары күшіне енгеннен кейін тіркелді. Азаматтық белсенділік деңгейі жоғары болды. Мәжіліс депутаттығына 500-ден астам кандидат өзін-өзі ұсынды. Ал барлық деңгейдегі мәслихаттарға 10 мыңнан астам үміткер өзін-өзі ұсынды. Сайлау нәтижесі бойынша Парламенттің төменгі палатасына 6 саяси партия өтті ( (Ақ жол» - 8,41%; «AMANAT» - 53,9%; «Ауыл» - 10,9%; ЖСДП - 5,2%, ҚПҚ - 6,8%, «Respublica» - 8,59%).


2019 жылғы қазанда [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қорғаныс]], [[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|Ішкі істер]] және [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Сыртқы істер]] министрлерін қоспағанда, министрлікке әлеуетті үміткерлердің барлығы тағайындалмас бұрын [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Назарбаев]]тың мақұлдауын алуы қажет екені белгілі болды.<ref>{{Cite web|url= https://www.usnews.com/news/world/articles/2019-10-21/kazakhstans-nazarbayev-to-confirm-ministers-governors-decree |title= Kazakhstan's Nazarbayev to Confirm Ministers, Governors: Decree |lang= en |publisher= US News |date= 2019-10-21 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>
'''Әкімшілік-аумақтық реформа'''


Сол жылғы [[Bek Air ұшақ апаты (2019)|Bek Air ұшақ апаты]]нан кейін Тоқаев 2019 жылғы 28 желтоқсанды [[Ұлттық аза тұту]] күні қылып жариялап, кінәлілердің барлығы заң бойынша жазаланады деп уәде берді.<ref>{{Cite web|url= https://www.inform.kz/en/article/3598991 |title= President Tokayev declares December 28 a National Day of Mourning |lang= en |publisher= kazinform |date= 2019-12-27}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220317113924/https://www.inform.kz/en/president-Tokayev-declares-december-28-a-national-day-of-mourning_a3598991}}</ref>
Абай, Жетісу, Ұлытау облыстары құрылды, ал Алматы облысының орталығы Қонаев қаласына ауысты. Елдің әкімшілік-аумақтық құрылымының өзгеруі нәтижесінде жаңа «экономикалық өсім орталықтары» пайда болды. Жаңа облыстардың құрылуы шағын және орта бизнестің, инфрақұрылымның дамуына серпін береді, сондай-ақ жергілікті жердегі көптеген мәселенің шешілуін жеңілдетеді. Жаңа облыстар пайда болғаннан кейін Қазақстан әкімшілік тұрғыдан 20 аумақтан: 17 облыстан және республикалық маңызы бар үш қаладан құралады.


=== 2020 ===
'''Ауыл әкімдерін сайлау ''   '''''
2020 жылғы ақпанда орын алған [[Масанчи ауылындағы қақтығыс|Масанчи ауылындағы ұлтаралық қақтығыс]]тан кейін Тоқаев [[Қордай ауданы]] әкімін, [[Жамбыл облысы]] әкімінің орынбасарын және облыс пен аудан полиция басшыларын қызметінен босатты.<ref>{{Cite web|url= https://kz.kursiv.media/kk/2020-02-10/masanshy-okigasy-4-sheneunik-kyzmetinen-bosatylady/ |title=«Масаншы оқиғасы»: 4 шенеунік қызметінен босатылады |lang= kk |publisher= КУРСИВ |date= 2020-02-10 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> [[Қазақтар]] мен [[дүнгендер]] арасында болған ұлтаралық қақтығысты ол "екі қылмыстық топ" арасында болған қақтығыс әкеп соқты деді.<ref>{{Cite web|url= https://www.reuters.com/article/us-kazakhstan-president-violence-idUSKBN20O1SU |title= Kazakh President says smuggler gangs behind deadly ethnic clashes |lang= en |publisher= [[Reuters]] |author= Әуезов, Жолдас және Potter, Mark |date= 2020-03-01 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>


Informburo агенттігіне берген сұхбатында Тоқаев [[Мұхтар Еркінұлы Жәкішев|Мұхтар Жәкішев]]тің жағдайы жайлы сөйледі: "Бұл мәселе тек соттың құзыретіне жатады. Мен, әрине, Жәкішевтің денсаулығына байланысты шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы бірнеше рет өтініш жасағанын білемін. Сот отырысы 3 наурызда өтеді. Оның шешімін күтейік, оның әділ жасалатынына күмәнім жоқ".<ref>{{Cite web|url= https://informburo.kz/interview/kasym-zhomart-tokaev-vse-nacionalnosti-prozhivayushchie-v-kazahstane-po-suti-yavlyayutsya-edinoy-naciey.html |title= Касым-Жомарт Токаев: Все национальности, проживающие в Казахстане, по сути являются единой нацией |lang= ru |publisher= informburo |date= 2020-02-29 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> 2020 жылғы 3 наурызда [[Семей]] қалалық соты Жәкішевті шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішті қанағаттандырды. Ол 2009 жылдан бері 14 жыл түрмеде отырған еді.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-semey-mukhtar-zhakishev-released-from-prison/30496687.html |title= Мұхтар Жәкішев бостандыққа шықты. Түрме алдындағы кездесу |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Ақаева, Хадиша |date= 2020-03-19 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>
Президенттің саяси реформаларына сәйкес 2021 жылдан бастап халық ауыл әкімдерін тікелей сайлайтын болды. Бүгінде 1900-ден астам ауылдық окгругте сайлау өтті. Ауыл әкімдерінің корпусы 60 пайызға жуық жаңарды. 2023 жылдан бастап аудандар мен облыстық маңызы бар қалалардың әкімдерін тікелей сайлау тәжірибесі пилоттық режимде басталды. Осылайша әкімдерді сайлау институты жаңа саяси мәдениетті қалыптастыруға және жалпы бүкіл жүйені демократияландыруға ықпал етеді.


2020 жылғы 2 мамырда Назарбаевтың қызы [[Дариға Нұрсұлтанқызы Назарбаева|Дариға Назарбаева]] Тоқаев жарлығымен [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Сенат]]тан және [[Қазақстан Парламенті Сенатының төрағалары|Сенат төрағасы]] лауазымынан босатылған еді.<ref name="darigasenat">{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-nazarbayeva-and-tokayev/30593732.html |title= Дариға Назарбаеваның орнынан кетуінің астары неде? |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Панниер, Брюс |date= 2020-05-05 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> Осы шешімнің себебі жайлы біраз теория пайда болған; біреулер оны Тоқаев саяси ықпалының көбеюімен байланыстырса, басқалар ол биліктегі элита арасындағы қақтығыстан шыққан дейді.<ref>{{Cite web|url= https://www.dw.com/ru/%D0%BF%D1%80%D0%B5%D0%B7%D0%B8%D0%B4%D0%B5%D0%BD%D1%82-%D0%BA%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%B0-%D1%81%D0%BD%D1%8F%D0%BB-%D0%B4%D0%BE%D1%87%D1%8C-%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%80%D0%B1%D0%B0%D0%B5%D0%B2%D0%B0-%D1%81-%D0%BF%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0-%D1%81%D0%BF%D0%B8%D0%BA%D0%B5%D1%80%D0%B0-%D1%81%D0%B5%D0%BD%D0%B0%D1%82%D0%B0/a-53309602 |title= Токаев указом снял дочь Назарбаева с поста спикера сената |lang= ru |publisher= [[Неміс толқыны]] |author= Гункель, Елена |date= 2020-05-02 |accessdate= 2024-02-20}}</ref><ref name="darigasenat" />
'''Аудан әкімдерін сайлау'''


1 қыркүйекте берген Халыққа жолдауында Тоқаев жоспарланған жеті реформа жайлы сөйледі. Оған қоса ол Қазақстанның әлеуметтік жүйесін оңтайландыру, өнімділікті арттыру және жасыл экономиканы құру, бизнес жағдайын теңестіру, білімге көбірек инвестиция салу және басқаруды қадағалау туралы айтты.<ref name="joldaw2020">{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/addresses/addresses_of_president/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-kazakstan-halkyna-zholdauy-2020-zhylgy-1-kyrkuiek |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 2020 жылғы 1 қыркүйек |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2020-09-01 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>
2023 жылы 5 қарашада Қазақстанда алғаш рет аудандар мен облыстық маңызы бар қалалардың әкімдерін сайлау науқаны өтті. Әкім лауазымы үшін 45 орынға 125 үміткер бақ сынады. Барлық 7 саяси партия өз кандидатураларын ұсынды. 2023 жылы 1 қыркүйектегі Жолдауында Қасым-Жомарт Тоқаев әкімдерді сайлау туралы айта келе, азаматтардың жергілікті атқарушы билік деңгейіндегі шешім қабылдау үдерісі маңызды екенін мәлімдеді.


=== 2021 ===
«Аймақтағы атқарушы биліктің шешім қабылдау ісіне азаматтардың тікелей қатысу мүмкіндігін біртіндеп арттыру да маңызды. Ауыл, кент және ауылдық округ әкімдерін тұрғындар өздері сайлай бастағанына екі жылдан асты. Содан бері ауылдық деңгейдегі әкімдердің төрттен үші сайланды. Енді аудан және облыстық деңгейдегі қала әкімдерін сайлап көреміз», – деді Қ.Тоқаев.
[[Сурет:Istanbul hosts 8th Summit of Cooperation Council of Turkic-Speaking States (2).jpg|нобай|оңға|[[Түркі Мемлекеттерінің Ұйымы|Түркі Мемлекеттер Ұйымы]]ның 8-саммиті, 12 қараша 2021, [[Ыстанбұл]]]]
2020 жылғы күзде Тоқаев [[Қазақстандағы парламент сайлауы (2021)|2021 жылғы парламент сайлауы]] өтетін күнді бекітті. Президент сөзінше, «[[Қазақстан Республикасының Орталық сайлау комиссиясы|Орталық сайлау комиссиясы]] мен [[Қазақстан Республикасының Бас прокуратурасы|Бас прокуратура]] сайлаудың заңдылығын, ашықтығын және әділдігін сақтау үшін тұрақты бақылау жүргізіп отырады».<ref>{{Cite web|url= https://qazaqstan.tv/news/132613/ |title= Мәжіліс сайлауы 2021 жылғы қаңтарда өтеді — Президент Жарлығы |lang= kk |publisher= [[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan]] |date= 2020-10-21 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> Сайлау күні Тоқаев [[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|үкімет]]тің заңға сәйкес қызметінен босатылатынын және [[Қазақстан премьер-министрі|премьер-министр]] мен [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|кабинет мүшелері]]н тағайындау мәселесінде [[Қазақстан Парламенті Мәжілісінің 7-сайланым депутаттары|жаңадан сайланған депутаттар]]мен және партия жетекшілерімен кеңесетінін айтты.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2021/01/president-Tokayev-casts-vote-at-kazakh-parliamentary-election/ |title= President Tokayev Casts Vote at Kazakh Parliamentary Election |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Сатыбалдина, Әсел |date= 2021-01-10 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> Сайлау нәтижесінде биліктегі [[Аманат (партия)|Нұр Отан]] партиясы қайта көпшілік партиясы болды да,<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/31046031.html |title= "Қоғаммен санаспай жасақталды". Мәжілістің жаңа құрамына сарапшылар не дейді? |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Мамашұлы, Асылхан |date= 2021-01-14 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> [[Асқар Ұзақбайұлы Мамин|Асқар Мамин]] премьер-министр болып [[Екінші Асқар Мамин үкіметі|қайта сайланды]].<ref>{{Cite web|url= https://baq.kz/askar-mamin-prem-er-ministr-bolyp-kayta-saylandy_241896/ |title= Асқар Мамин Премьер-министр болып қайта сайланды |lang= kk |publisher= BAQ.kz |author= Құрмаш, Аягөз |date= 2021-01-15 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> [[Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы]]ның (ЕҚЫҰ) сарапшылары «сайлау еш бәсекесіз өтті» және «[[Қазақстан саяси партиялары|саяси партия]]ның барлығы да биліктегі партияның жобаларын қолдай береді, сайлаушылардың таңдайтын еш саяси альтернативасы жоқ» деген.<ref>{{Cite web|url= https://thediplomat.com/2021/01/nur-otan-tops-kazakh-parliamentary-election-that-lacked-genuine-competition/ |title= Nur Otan Tops Kazakh Parliamentary Election That ‘Lacked Genuine Competition’ |lang= en |publisher= The Diplomat |author= Putz, Catherine |date= 2021-01-11 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>


2021 жылғы 28 сәуірде Назарбаев [[Қазақстан халқы ассамблеясы]]ның (ҚХА) төрағасы қызметінен кетті. Оның ізбасары президент Тоқаев болды, оның төрағалыққа үміткерлігін ҚХА мүшелерінің көпшілігі қолдады. Тоқаев Назарбаевты «тарихи еңбегі» үшін Ассамблеяның Құрметті Төрағасы қылды.<ref>{{Cite web|url= https://assembly.kz/news/elbasy-kha-rmetti-t-ra-asy-boldy/ |title= Елбасы ҚХА құрметті төрағасы болды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан халқы ассамблеясы]]ның ресми сайты |date= 2021-04-28 |accessdate= 2024-02-20}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220823084324/https://assembly.kz/news/elbasy-kha-rmetti-t-ra-asy-boldy/ |date= 2022-08-23}}</ref>
== Әлеуметтік-экономкалық реформалар ==
'''«Келешек» атты бірыңғай ерікті жинақтау жүйесін құру'''


2021 жылғы 23 қарашада Назарбаевтың баспасөз хатшысы [[Айдос Ыдырысұлы Үкібай|Айдос Үкібай]] Назарбаевтың [[Аманат (партия)|Нұр Отан]] жетекшісі лауазымының Тоқаевқа беретінін жариялады.
«Келешек» жинақтау жүйесі бес жасқа толған балаларға арналған. Жүйеде ата-аналардың балалары үшін ерікті жарнасынан бөлек, мемлекеттен бастапқы білім беру капиталы, жыл сайынғы төлемдер және инвестициялық табыс болады. Бұл «Ұлттық қор – балаларға» жобасындағы қаражатпен бірге балалардың жоғары әрі сапалы білім алуын қамтамасыз етуге көмектеседі.


=== 2022 ===
'''АЭС салу бойынша референдум өткізу'''
[[Сурет:Ilham Aliyev has met with President of the Republic of Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev in Astana 01.jpg|нобай|солға|[[Әзербайжан президенті]] [[Ильхам Хейдарұлы Әлиев|Ильхам Әлиев]] (сол жақта) және Қасым-Жомарт Тоқаев]]
[[2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шаралары|2022 жылғы қаңтарда орын алған ірі наразылық шаралары]]нан кейін Тоқаев [[Асқар Ұзақбайұлы Мамин|Асқар Мамин]] мен [[Екінші Асқар Мамин үкіметі|оның үкіметі]]н қызметінен босатты.<ref>{{Cite web|url= https://khabar.kz/kk/news/sayasat/item/137774-askar-mamin-kyzmetinen-bosatyldy |title= Асқар Мамин қызметінен босатылды |lang= kk |publisher= [[Хабар (телеарна)|Хабар]] |date= 2022-01-05 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> Бастапқыда наразылық акцияларының жұртшылықты тыныштандыруға тырысып, Тоқаев жаңа реформаларын жариялауды жоспарлаған<ref>{{Cite web|url= https://iz.ru/1274103/2022-01-07/tokaev-poobeshchal-predlozhit-plan-reform-na-fone-besporiadkov-v-kazakhstane |title= Токаев пообещал предложить план реформ на фоне беспорядков в Казахстане |lang= ru |publisher= Известия |author= Запара, Екатерина |date= 2022-01-07 |accessdate= 2024-02-20}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220120214836/https://iz.ru/1274103/2022-01-07/tokaev-poobeshchal-predlozhit-plan-reform-na-fone-besporiadkov-v-kazakhstane }}</ref> және сұйытылған табиғи газ, дизель отыны және бензин, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар өзге де тауарлар бағаларын бақылауды енгізген еді,<ref>{{Cite web|url= https://babel.ua/ru/news/74928-prezident-kazahstana-otpravil-pravitelstvo-v-otstavku-i-vvel-gosudarstvennoe-regulirovanie-cen-na-szhizhennyy-gaz-dizel-i-benzin |title= Президент Казахстана отправил правительство в отставку и ввел государственное регулирование цен на сжиженный газ, дизель и бензин |lang= ru |publisher= babel.ua |author= Кадакова, Екатерина |date= 2022-01-05 |accessdate= 2024-02-20}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220120214836/https://babel.ua/ru/news/74928-prezident-kazahstana-otpravil-pravitelstvo-v-otstavku-i-vvel-gosudarstvennoe-regulirovanie-cen-na-szhizhennyy-gaz-dizel-i-benzin }}</ref> алайда наразылық шараларының жалғаса бергенінен Тоқаев армияға наразылық білдірушілерге қарсы күш қолдануды және «ескертусіз оқ атуды» бұйырды.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/31644186.html |title= Тоқаев ескертусіз оқ атуға бұйрық берді. Елдегі 7 қаңтардағы ахуал |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2022-01-07 |accessdate= 2024-02-20}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220107172154/https://www.azattyq.org/a/31644186.html |date= 2022-01-07}}</ref> 11 қаңтарда Тоқаев [[Әлихан Асханұлы Смайылов|Әлихан Смайылов]]ты премьер-министр қылып тағайындады.<ref>{{Cite web|url= https://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/alihan-smayyilov-premer-ministr-kyizmetne-tagayyindaldyi-332116/ |title= Әлихан Смайылов премьер-министр қызметіне тағайындалды |lang= kk |publisher= tengrinews |date= 2022-01-11 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>


2022 жылғы 16 наурызда Тоқаев конституциялық реформалардың бекітілуін және президент өкілеттіктерінің азаюын ұсынды. Оның сөзінше, елдің «суперпрезиденттік республика» жүйесінен «күші бар парламентті президенттік республикаға» көшкені жөн. 26 сәуірде ол [[Аманат (партия)|Аманат]] партиясынан шықты. [[Қазақстандағы референдум (2022)|5 маусымда өткен референдум]] нәтижесінде президентке президенттігі кезінде партия құрамында болуына тыйым салынды.<ref>{{Cite web|url= https://kz.kursiv.media/kk/2022-04-19/prezidentti-andaj-kilettigi-zhojylady/ |title= Президенттің қандай өкілеттігі жойылады? |lang= kk |publisher= КУРСИВ |author= Әділбеков, Ақжігіт |date= 2022-04-19 |accessdate= 2024-02-20}}</ref>
АЭС салу жөніндегі пікірдің екіге жарылуына байланысты Қ.Тоқаев бұл мәселені кеңінен талқылап, қоғамдық тыңдауларды жалғастыру қажет екенін мәлімдеді. «Атом электр станциясын салу немесе салмау мәселесі – еліміздің болашағына қатысты аса маңызды мәселе. Сондықтан оны жалпыұлттық референдум арқылы шешкен жөн деп санаймын. Нақты мерзімін кейін анықтаймыз», – деді Қасым-Жомарт Тоқаев.


Қасым-Жомарт Тоқаев [[Қазақстандағы президент сайлауы (2022)|2022 жылғы 20 қарашада өткен кезектен тыс президент сайлауы]]нда жалпы дауыстың 81,31% жинап, жеңіске жетті. 2022 жылғы 26 қарашада оның екінші ұлықтау рәсімі өтті.
=== Қаңтар оқиғасы және саяси реформа ===
{{Main|2022 жылғы Қазақстандағы наразылық шаралары}}


== Отбасы ==
=== 2023 ===
Тоқаев қызметке кіріскеннен кейін [[Қазақстандағы Сенат сайлауы (2023)|2023 жылғы қаңтарда Сенат сайлауы]]ның өтетінін жариялап, бұл сайлауды «саяси жаңғыру үдерісін жоспарлы түрде жалғастырудың» бір бөлігі ретінде көретінін атап өтті де, сайлау қорытындысы бойынша «сенаттың депутаттық корпусының бір бөлігі бәсекелестік және ашықтық қағидаттары негізінде жаңарады» деді.<ref>{{Cite web|url= https://kaz.nur.kz/politics/1999041-toqaev-bugin-senat-deputattarynyn-sailauyn-tagaiyndau-turaly-zarlyqqa-qol-qoyamyn/ |title= Тоқаев: Бүгін сенат депутаттарының сайлауын тағайындау туралы жарлыққа қол қоямын |lang= kk |publisher= nur.kz |date= 2022-11-26 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Сайлау кезінде өз үміткерлігін жариялаған 130 кандидат<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-renewed-senate-and-disappointed-voters/32226949.html |title= "Сенаттың ішінара жаңарғаны елде өзгеріс болатынын білдірмейді" |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Тойкен, Сәния |date= 2023-01-17 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> арасынан жергілікті [[мәслихат]]тар 20-ын сенатор қылып сайлады (Конституция бойынша сенатқа әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала мен астанадан екі депутаттан сайланады).<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/32223094.html |title= Қазақстанда сенат сайлауы өтті. ОСК алдын ала нәтижесін жариялады |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2023-01-14 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Қалған 10 кандидатты президент ұсынады, олардың жартысы [[Қазақстан халқы ассамблеясы|халық ассамблеясы]]ның ұсынысы бойынша.
* Әйелі — Надежда Давыдовна Тоқаева (1957), ажырасқан.

* Ұлы — Тимур Қасымжомартұлы Тоқаев (1984), [[саясаттану]] ғылымының кандидаты, бизнесмен.
2023 жылғы 19 қаңтарда Тоқаев [[Қазақстан Парламенті Мәжілісінің 7-сайланым депутаттары|7-шақырылған Мәжіліс]]ті ресми түрде тарату және кезектен тыс парламент сайлауын 2023 жылғы 19 наурызда өткізу туралы президент жарлығына қол қойды.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/zhetinshi-saylangan-kazakstan-respublikasy-parlamentinin-mazhilisin-taratu-zhane-kazakstan-respublikasy-parlamenti-mazhilisi-deputattarynyn-kezekten-tys-saylauyn-tagayyndau-turaly-190195 |title= Жетінші сайланған Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісін тарату және Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі депутаттарының кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2023-01-19 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Бұл күн әдейі [[Наурыз мейрамы]] мен бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаев отставкасының төрт жылдығына орай таңдалды деп есептеледі.<ref>{{Cite web|url= https://baigenews.kz/inostrannye-investory-vozvraschayutsya-v-kazahstan-amerikanskie-smi_146483/ |title= Иностранные инвесторы возвращаются в Казахстан - американские СМИ |lang= ru |publisher= Бәйге News |date= 2023-01-31 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Жарлыққа қол қойған кезінде Тоқаев Мәжіліс депутаттардың жұмыстарына жоғары баға беріп, олар «жоғары кәсібиліктің, азаматтардың алдындағы жауапкершіліктің және шынайы патриотизмнің» үлгісін көрсеткенін айтты.<ref>{{Cite web|url= https://kaz.nur.kz/politics/2006044-qasym-zomart-toqaev-mazilis-deputattaryna-algys-bildirdi/? |title= Қасым-Жомарт Тоқаев мәжіліс депутаттарына алғыс білдірді |lang= kk |publisher= nur.kz |date= 2023-01-19 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Ол сондай-ақ кезектен тыс сайлау «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» формуласымен сәйкес келетін «мемлекеттік билік институттарын жаңғыртудың» соңғы кезеңі болатынын айтты.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaevtyn-parlament-mazhilisi-zhane-maslihat-deputattarynyn-kezekten-tys-saylauyn-tagayyndau-turaly-malimdemesi-1903558 |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Парламент Мәжілісі және мәслихат депутаттарының кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы мәлімдемесі |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2023-01-19 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> 27 наурызда сайлау нәтижесі ресми түрде жарияланды да, ең көп мандатқа ие болған партияның [[Аманат (партия)|Аманат]] болғаны белгілі болды.<ref>{{Cite web|url= https://inbusiness.kz/kz/news/sajlau-2023-en-kop-mandatka-amanat-partiyasy-ie-boldy |title= Сайлау-2023: Ең көп мандатқа AMANAT партиясы ие болды |lang= kk |publisher= inbusiness.kz |author= Смаилова, Балжан |date= 2023-03-27 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Сайлаудан кейін көп ұзамай [[Екінші Әлихан Смайылов үкіметі]] де өз қызметін бастады.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/32341396.html |title= Әлихан Смайылов премьер-министр болып қайта тағайындалды |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2023-03-30 |accessdate= 2024-03-07}}</ref>

15 ақпанда Тоқаев [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]тың көптеген артықшылықтарын, соның ішінде мемлекеттен өмір бойы қаржылай қолдау көру, халыққа үндеу жасау және шенеуніктерге кеңес беру құқықтарын жою туралы заңға қол қойды және оның жақын туыстарын заңды иммунитеттен айырды.<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/a/kazakhstan-nazarbaev-family-legal-immunity-stripped/32273034.html |title= Kazakh President Toqaev Signs Law On Stripping Nazarbaev Family Members Of Legal Immunity |lang= en |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2023-01-15 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Көп ұзамай Назарбаев заң бойынша [[Елбасы]] құрметті атағынан да айырылды.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-nursultan-nazarbaev-what-other-privileges-does-the-ex-president-have/32708620.html |title= Назарбаевта не қалды? Экс-президенттің билігі мен байлығы |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Қайыртайұлы, Манас |date= 2023-12-01 |accessdate= 2024-03-07}}</ref>

Тоқаев 9 мамырда [[Мәскеу]]де өткен [[Жеңіс күні]]не орай өткен парадқа қатысты.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/tokayev-to-attend-victory-day-celebrations-in-moscow-intervew-dimash-alzhanov/32402661.html |title= Зачем Токаев поехал на парад к Путину? Визит в развязавшую войну страну и возможные последствия |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Троценко, Петр |date= 2023-05-09 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Бұл [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]] басталғаннан бергі екінші Жеңіс шеруі болды, бірақ 2022 жылғы парадтан айырмашылығы, бұл жолы Мәскеудегі парадқа бірнеше шетелдік көшбасшылар,<ref>{{Cite web|url= https://holod.media/2023/05/09/9-maia-bez-saluta-i-tankov/?amp |title= Без салюта, «Бессмертного полка» и танков |lang= ru |publisher= Холод |date= 2023-05-09 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> соның ішінде [[Армения премьер-министрі]] [[Никол Воваевич Пашинян|Никол Пашинян]], [[Беларусь президенті]] [[Александр Григорьевич Лукашенко|Александр Лукашенко]], [[Қырғызстан президенті]] [[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]], [[Тәжікстан президенті]] [[Эмомали Шәріпұлы Рахмон|Эмомали Рахмон]], [[Түрікменстан президенті]] [[Сердар Құрбанқұлыұлы Бердімұхамедов|Сердар Бердімұхамедов]] және [[Өзбекстан президенті]] [[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёев]] қатысты.<ref>{{Cite web|url= https://www.rbc.ru/rbcfreenews/6459e5179a794738a3f69535 |title= На Красной площади начался парад Победы |lang= ru |publisher= [[РБК]] |date= 2023-05-09 |accessdate= 2024-03-07}}</ref>

2023 жылғы маусымда [[Абай облысы]]нда [[Абай облысындағы өрт|найзағай нәтижесінде ірі өрт]] басталды. 11 маусымда Тоқаев облысқа ұшып келді де, сол күні елде [[Қазақстандағы ұлттық аза тұту күндері|жалпыұлттық аза тұту күні]]н жариялады.<ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-podpisal-ukaz-ob-obschenatsionalnom-traure-501776/ |title= Токаев подписал указ об общенациональном трауре |lang= ru |publisher= tengrinews.kz |date= 2023-06-11 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Сол күні кешке ол өрт сөндіру кезінде қаза тапқандардың барлығын "[[Құрмет ордені|Құрмет]]" орденімен марапаттады.<ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-posmertno-nagradil-pogibshih-pojare-oblasti-abay-501777/ |title= Токаев посмертно наградил погибших при пожаре в области Абай |lang= ru |publisher= tengrinews.kz |date= 2023-06-11 |accessdate= 2024-03-07}}</ref> Ауқымды өрт 13 шілде күні 13:00 де толығымен сөндірілді.

2023 жылғы 3 қарашада [[Астана]]да Тоқаев төрағалық еткен [[Түркі Мемлекеттерінің Ұйымы|Түркі Мемлекеттері Ұйымы]]ның 2023 жылғы саммиті өтті.<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/a/kazakhstan-turkic-organization-summit/32670230.html |title= Kazakh President Hosts Summit Of Organization Of Turkic States |lang= en |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2023-11-03 |accessdate= 2024-03-07}}</ref>

=== 2024 ===
2024 жылғы наурызда, [[Атырау]]да айтқан Ұлттық Құрылтай алдындағы сөзінде Тоқаев [[Қазақстан елтаңбасы]] дизайнының өзгеретінін және жаңа дизайнның байқау арқылы таңдалатынын айтты.<ref name="eltanba">{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/32863052.html |title= Тоқаев Ұлттық құрылтайда елтаңба өзгеретінін жариялап, "қазақ тілін ешкімді мәжбүрлемей дамыту" жайлы айтты |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2024-03-15 |accessdate= 2024-03-15}}</ref> Елтаңбаның дизайны оның «[[Қазақ КСР елтаңбасы|Кеңес заманындағы елтаңба]]ға ұқсата» бергеннен және тым «эклектрикалық», «күрделі» болғанынан өзгертілетіні де айтылды. Тоқаев оған қоса діни киімді сынады да, оны «дәстүрлі құндылыққа жасалған ашық шабуыл» деді.<ref name="eltanba" />

=== Саяси реформалары ===
{{Толық мақала|Қасым-Жомарт Тоқаевтың президенттігі}}
[[Сурет:Tokayev with officials, January 2021.jpg|нобай|оңға|Тоқаевтың үкімет мүшелері мен Мәжіліс депутаттарымен кездесуі, қаңтар 2021]]
2022 жылғы мамырда Тоқаев "Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы",<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/legal_acts/laws/memleket-basshysy-kazakstan-respublikasynda-beibit-zhinalystardy-uiymdastyru-zhane-otkizu-tartibi-turaly-kazakstan-respublikasynyn-zanyna-ko |title= Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2022-05-25 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> "Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы",<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/memleket-basshysy-respublikalyk-referendum-turaly-kazakstan-respublikasynyn-konstituciyalyk-zanyna-ozgerister-men-tolyktyru-engizu-turaly-kazakstan-kol-koydy-541259 |title= Мемлекет басшысы «Республикалық референдум туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына қол қойды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2022-05-05 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> "«[[Қазақстан саяси партиялары|Саяси партиялар]] туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы",<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/legal_acts/laws/memleket-basshysy-sayasi-partiyalar-turaly-kazakstan-respublikasynyn-zanyna-ozgeris-pen-tolyktyrular-engizu-turaly-kazakstan-respublikasynyn |title= Мемлекет басшысы «Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2022-05-25 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы"<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-president-signed-the-bill-into-election-law/30633103.html |title= Президент Тоқаев саяси партиялар мен сайлау заңдарына қол қойды |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2020-05-25 |accessdate= 2024-02-20}}</ref> және "Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер енгізу туралы" заңдарына қол қойды. Ол өзінің халыққа Жолдауында «заманауи мемлекет құру үшін Қазақстан [[көппартиялы жүйе]] құруы керек» деп, биліктегі [[Аманат (партия)|Нұр Отан]] партиясы басқа партиялармен көбірек ынтымақтасуы керектігін айтты.

==== «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» идеясы ====
Тоқаев мемлекеттік саясатының маңызды элементтерінің бірі «''Халық үніне құлақ асатын мемлекет''» идеясын (кейде ''Естуші мемлекет'', не ''Тыңдаушы мемлекет'') ұсыну болды, онда мемлекеттік басқару «мемлекет үшін азамат емес, азамат үшін мемлекет» деген қағиданы ұстанатын болады. Тоқаев азаматтық қоғамды тыңдайтын мемлекет концепциясын ілгерілететін саяси реформалар жүргізуді жақтады.<ref name="joldaw2020" /> Сондай-ақ Тоқаев 2021 жылы ауылдық округтер, кенттер мен ауылдар әкімдерін тікелей сайлауды өткізуді ұсынды және ол жайлы заң жобасына 2020 жылы қол қойды.<ref>{{Cite web|url= https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=33374726 |title= О мерах по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2020 года «Казахстан в новой реальности: время действий» |lang= ru |publisher= online.zakon.kz |date= 2020-09-14 |accessdate= 2024-02-20}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.inform.kz/ru/article/3698565 |title= Выборы сельских акимов в Казахстане пройдут в 2021 году |lang= ru |publisher= inform.kz |author= Күзекбай, Ақбота |date= 2020-09-24}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220317113924/https://www.inform.kz/ru/vybory-sel-skih-akimov-v-kazahstane-proydut-v-2021-godu_a3698565 }}</ref>

[[Қазақстандағы парламент сайлауы (2021)|2021 жылғы парламент сайлауы]] нәтижесінде тіркелген 5 партияның үшеуі ғана [[Қазақстан Парламентінің Мәжілісі|Мәжіліс]]тегі мандатқа қол жеткізді. [[Қазақстанның 7-Парламенті|7-Парламент]]тің ашылу рәсімінде Тоқаев [[пайыздық тосқауыл]]дың 7% 5% түсірілгенін және "Бәріне қарсымын" таңдауының бюллетеньге қайта қойылғанын ұсынды.<ref>{{Cite web|url= https://www.interfax.ru/world/745248 |title= Токаев счел необходимым снизить барьер для прохождения в парламент |lang= ru |publisher= interfax.ru |date= 2021-01-15 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210315110235/https://www.interfax.ru/world/745248 |date= 2021-03-15}}</ref> Парламент Тоқаев ұсынған бұл конституциялық реформаларды қабылдады да, ол 2021 жылғы 25 мамырда күшке енді.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2021/05/new-law-on-elections-aims-to-engage-kazakh-citizens-in-political-institutions-experts-say/ |title= New Law on Elections Aims to Engage Kazakh Citizens in Political Institutions, Experts Say |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |date= 2021-05-25 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== Ұлттық Құрылтайдың құрылуы ====
2022 жылғы 14 маусымда Тоқаев Ұлттық Құрылтайды құру туралы заңға қолын қойды. Бұл орган Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің ізбасары болды.<ref>{{Cite web|url= https://egemen.kz/article/315449-ulttyq-quryltay-ne-ushin-qurylghany-aytyldy |title= Ұлттық құрылтай не үшін құрылғаны айтылды |lang= kk |publisher= [[Егемен Қазақстан]] |author= Бақберген, Ботакөз |date= 2022-06-15 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== Өлім жазасы ====
2019 жылғы желтоқсанда Тоқаев Қазақстанның {{iw|Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің екінші факультативтік хаттамасы|Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің екінші факультативтік хаттамасына|en|Second Optional Protocol to the International Covenant on Civil and Political Rights}} қол қоятынын айтты. Оның бұл сөзі Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің адам құқығы туралы талқысынан кейін айтылған еді. Осы жерден Тоқаев [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Сыртқы істер министрлігі]]не елдегі [[өлім жазасы]]н жою шараларын белгілейтін Екінші факультативтік хаттамаға қосылу процесін бастау міндетін қойды.<ref name="iccpr">{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2020/09/kazakhstan-joins-second-optional-protocol-to-iccpr-aiming-at-abolishing-death-penalty/ |title= Kazakhstan Joins Second Optional Protocol to ICCPR Aiming at Abolishing Death Penalty |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Шаяхметова, Жанна |date= 2022-09-25 |accessdate= 2024-02-22}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.dw.com/en/kazakhstan-abolishes-death-penalty/a-56117176 |title= Kazakhstan abolishes death penalty |lang= en |publisher= [[Неміс толқыны]] |date= 2021-02-01 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымындағы өкілі [[Қайрат Ермекұлы Омаров|Қайрат Омаров]] хаттамаға қол қойды.<ref name="iccpr" /> 2021 жылғы 2 қаңтарда Тоқаев өлім жазасын жойған заңнамаға қолын қойды.<ref>{{Cite web|url= https://www.gov.kz/memleket/entities/mfa/press/article/details/54127?lang=kk |title= Қазақстан өлім жазасының күшін жоюға бағытталған Екінші Факультативтік хаттаманы ратификациялады |lang= kk |publisher= [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Сыртқы істер министрлігі]]нің ресми сайты |date= 2021-01-02 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

=== Экономикалық реформалары ===
{{Толық мақала|Қазақстан экономикасы}}
[[Сурет:Tokayev Kassym-Jomart (2023-03-30).jpg|нобай|солға|[[Қазақстан Парламентінің Мәжілісі|Мәжіліс]] депутаттарының алдында сөз сөйлеп жатқан Тоқаев, 2023 жылғы наурыз]]
Тоқаев президент болған алғашқы айларда халықтың әлеуметтік осал топтарына түсетін жүктемені азайту мақсатында банктерге үкіметтік көмек көрсетуді тоқтатты және несиелерді кешіру жүйесін енгізді.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/30021698.html |title= Токаев подписал указ о списании части задолженности по кредитам для отдельных категорий граждан |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2019-06-26 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> 2020 жылы мұғалім, дәрігер мен әлеуметтік қызметкерлердің жалақылары өсті.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2020/05/Tokayev-chairs-third-meeting-of-national-council-of-public-trust-to-restructure-education-system/ |title= Tokayev Chairs Third Meeting of National Council of Public Trust to Restructure Education System |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Сатыбалдина, Әсел |date= 2020-05-27 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

[[COVID-19 пандемиясы]]ның себебінен шыққан жаһандық рецессия барысында Тоқаев үкіметке «барлық әлеуметтік міндеттемелерді» орындайтын дағдарысқа қарсы жоспар құруды тапсырды.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/30477222.html |title= Токаев после совещания с правительством заявил об «ухудшении экономической ситуации» |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2020-03-09 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Жауап ретінде арзан несие, салықтық жеңілдіктер, аудитті қысқарту және жұмыспен қамтуды ынталандыру арқылы жеке сектордың ауыртпалығын жеңілдетуге бағытталған бірқатар пакеттер ашылды.<ref>{{Cite web|url= https://eurasianet.org/kazakhstan-outlines-plan-to-shelter-economy-from-covid-19 |title= Kazakhstan outlines plan to shelter economy from COVID-19 |lang= en |publisher= eurasianet |author= Kumenov, Almaz |date= 2020-03-18 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Пандемия өршіген сайын тауарларға инфляция өсе бастады, бұл әсіресе Қазақстанның батысында әлеуметтік және еңбек наразылығының артуына әкелді.<ref>{{Cite web|url= https://thediplomat.com/2021/08/inflation-amid-the-covid-19-pandemic-fuels-labor-unrest-in-kazakhstan/ |title= Inflation Amid the COVID-19 Pandemic Fuels Labor Unrest in Kazakhstan |lang= en |publisher= The Diplomat |author= Қалмырзаева, Эльвира |date= 2021-08-31 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Тоқаев бұған жауап ретінде үкімет пен орталық банкті тым «дәрменсіз» деп айыптап, оларды инфляция деңгейін төмендетуге шақырып, мемлекеттік бюджеттегі ақша массасының артық мөлшерін атап өтті.<ref>{{Cite web|url= https://informburo.kz/novosti/tokaev-my-prinyali-reshenie-gosudarstvo-ne-dolzhno-pomogat-bankiram |title= Токаев: Мы приняли решение – государство не должно помогать банкирам |lang= ru |publisher= infomburo |author= Әбубәкірова, Тамара |date= 2021-09-01 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

2021 жылғы қыркүйекте елдегі [[ең төмен жалақы]] 2018 жылдан бері тұңғыш рет өсірілді.<ref>{{Cite web|url= https://vlast.kz/novosti/46448-minimalnaa-zarplata-v-kazahstane-s-1-anvara-2022-goda-vyrastet-do-60-tys-tenge.html |title= Минимальная зарплата в Казахстане с 1 января 2022 года вырастет до 60 тыс. тенге |lang= ru |publisher= vlast.kz |author= Вааль, Тамара |date= 2021-09-01 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== COVID-19 пандемиясы ====
{{Толық мақала|Қазақстандағы COVID-19 пандемиясы}}
2020 жылғы наурызда Қазақстанда [[COVID-19 пандемиясы|COVID-19 індеті]]нің таралуына байланысты Тоқаев 15 наурызда елде төтенше жағдай енгізді.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/legal_acts/kazakstan-respublikasynda-totenshe-zhagdaidy-engizu-turaly |title= Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды енгізу туралы |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2020-03-15}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20200410203127/https://www.akorda.kz/kz/legal_acts/kazakstan-respublikasynda-totenshe-zhagdaidy-engizu-turaly |date= 2020-04-10}}</ref>

Тоқаев ұлттық телеарна арқылы сөйлеген сөзінде «Мемлекет жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз ету шаралары туралы» арнайы жарлыққа қол қойғанын атап өтіп, құжаттар мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін арттыруға, билік вертикалын нығайтуға және барлық қажетті шешімдерді жедел қабылдауға мүмкіндік беретінін атап өтті.<ref>{{Cite web|url= https://baribar.kz/124978/qasym-zhomart-Tokayev-qazaqstan-halqyna-undeu-zhasady/ |title= Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына үндеу жасады |lang= kk |publisher= Бәрі бар |date= 2020-03-16 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Вирустың таралуын тежеу үшін Тоқаев [[Наурыз мейрамы]]на арналған іс-шараларды да, [[Жеңіс күні]]не арналған әскери парадты да тоқтатуға бұйрық берді.<ref>{{Cite web|url= https://almaty.tv/kz/news/koronavirus/1344-nauryz-vpervye-v-kazakhstane-ne-budet-massovo-otmechatsya |title= Елімізде Наурыз мейрамы мен Жеңіс күні бұрынғыдай тойланбайтын болды |lang= kk |publisher= almaty.tv |author= Нысанбек, Салтанат; Өтеген, Нұрлан және Омар, Данияр |date= 2020-03-12 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

COVID-19 вакцинациясының жақтаушысы ретінде Тоқаев [[Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі|Денсаулық сақтау министрлігі]] мен бүкіл [[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|үкімет]]тің вакцинаны енгізудің алғашқы айларындағы баяу қарқыны үшін сынға алды.<ref>{{Cite web|url= https://eurasianet.org/kazakhstan-officials-under-fire-over-vaccination-failures |title= Kazakhstan: Officials under fire over vaccination failures |lang= en |publisher= eurasianet |author= Kumenov, Almaz |date= 2021-04-21 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Вакцинаға деген қоғамның сенімін арттыру мақсатында Тоқаев 2021 жылғы сәуірде Қазақстанда шығарылған [[Спутник V|Спутник V COVID-19 вакцинасы]]ның дозасын алды, баспасөз хатшысының айтуынша, Тоқаев нәтижеде ешқандай жанама әсер сезінбеген.<ref>{{Cite web|url= https://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-sputnik-v-vaktsinasyin-saldyirdyi-320960/ |title= Тоқаев "Спутник V" вакцинасын салдырды |lang= kk |publisher= tengrinews |date= 2021-04-06 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== Білім беру ====
2019 жылғы сәуірде өткен мұғалімдер конференциясында Тоқаев төрт жыл ішінде Қазақстандағы мектеп мұғалімдерінің орташа жалақысы екі есеге өсетінін мәлімдеді. Сондай-ақ ол [[қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|Білім және ғылым министрлігі]]не аз қамтылған отбасылардағы және әлеуметтік жағдайы төмен аудандардағы мектептердегі балалардың академиялық алшақтығын жою үшін арнайы бағдарламалар әзірлеп, іске қосуды тапсырды да, әсіресе ауыл мен қала арасындағы білім берудегі теңсіздікті еңсеру қажеттігін атап өтті.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2019/08/kazakh-president-to-increase-teachers-salaries-twofold-to-improve-national-education-quality/ |title= Kazakh President to increase teachers’ salaries twofold to improve national education quality |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Василенко, Диана |date= 2019-08-29 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== Энергетика ====
{{Толық мақала|Қазақстан энергетикасы}}
Тоқаев 2019 жылғы сәуірде атом электр стансасының Қазақстанда орнатылу қажеттігін білдіріп, ел 2030 жылға қарай электр энергиясының тапшылығына тап болады деп мәлімдеді.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/events/astana_kazakhstan/working_trips/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaev-semei-kalasynyn-zhurtshylyk-okilderimen-kezdesti |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Семей қаласының жұртшылық өкілдерімен кездесті |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2019-04-26 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

2021 жылғы мамырда Тоқаев Төмен көміртекті даму тұжырымдамасын жариялады, бұл — 2035 жылға қарай елдің энергетикалық балансын дамыту арқылы Қазақстанның көмірге тәуелділігін азайтуды көздейтін жоба.

==== Экология ====
2019 жылғы 17 маусымда Тоқаев [[Қазақстан Республикасы Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі|Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігі]]н құрды да, тұңғыш министрі қылып [[Мағзұм Маратұлы Мырзағалиев|Мағзұм Мырзағалиев]]ты тағайындады.<ref>{{Cite web|url= https://inbusiness.kz/kz/news/magzum-myrzagaliev-ministr-bolyp-tagajyndaldy |title= Мағзұм Мырзағалиев министр болып тағайындалды |lang= kk |publisher= inbusiness.kz |date= 2019-06-17 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Министрлікке қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, минералдық-шикізат базасын геология мен молықтыру, сондай-ақ қатты тұрмыстық қалдықтарды, су және сарқынды суларды тазарту, орман шаруашылығын қадағалау өкілеттігі берілді.<ref>{{Cite web|url= https://kapital.kz/naznacheniya/79094/v-kazakhstane-poyavitsya-ministerstvo-ekologii-geologii-i-prirodnykh-resursov.html |title= В Казахстане появится министерство экологии, геологии и природных ресурсов |lang= kk |publisher= Kapital.kz |date= 2019-06-17 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210604215609/https://kapital.kz/naznacheniya/79094/v-kazakhstane-poyavitsya-ministerstvo-ekologii-geologii-i-prirodnykh-resursov.html}}</ref> 2023 жылғы 4 қаңтарда министрлік ыдыратылды, орнына [[Қазақстан Республикасы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі|Индустрия және инфрақұрылымдық даму]] мен [[Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігі|Экология және табиғи ресурстар]] министрліктеріне бөлінді.

Тоқаев [[Алматы]]ның ластанған ауасы жайлы алаңдайтынын айтқан.<ref name="energy">{{Cite web|url= https://www.samruk-energy.kz/en/press-center/company-news/23-news/665-perevod-almatinskoj-tets-2-na-gaz-korotko-o-samom-vazhnom |title= Transition of Almaty CHP-2 to gas. Most important points in brief. |lang= en |publisher= Самұрық-Energy |date= 2020-09-25 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Ол 2021 жылы үкіметке, қалалық әкімдікке және «Самұрық-Энерго» компаниясына стансадан шығатын зиянды шығарындыларды шектеу үшін «Алматы-2» ЖЭО-ны табиғи газға көшіру туралы түпкілікті шешімді орындауды тапсырды.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2021/05/kazakhstan-to-increase-share-of-renewable-energy-to-15-percent-by-2030/ |title= Kazakhstan to Increase Share of Renewable Energy to 15 Percent by 2030 |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Сатыбалдина, Әсел |date= 2021-05-27 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Алайда 2022 жылғы сараптар Алматы ауасының тазалығы жақсармай жатқанын дәлелдеді.<ref name="energy" /><ref>{{Cite web|url= https://exclusive.kz/__trashed/ |title= Алматинцам не стоит надеяться на улучшение воздуха |lang= ru |publisher= exclusive.kz |author= Ямпольская, Анна |date= 2022-12-01 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== Денсаулық сақтау ====
{{Толық мақала|Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесі}}
2020 жылғы 7 шілдеде Тоқаев «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» жаңа кодекске және «Кейбір заңнамалық актілерге денсаулық сақтау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға қол қойды, ол [[Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесі|медицина]] қызметкерлерінің заңи қорғауын күшейтті, азаматтың вакцинацияға қатысты құқықтарын қайта анықтады. Сондай-ақ, кодекс электронды темекіні тұтынуға шектеу қойып, снюс пен басқа да шегілмейтін темекі бұйымдарын әкелуге, өндіруге және таратуға тыйым салды, сондай-ақ темекі өнімдерін 21 жасқа толмаған тұлғаларға өткізгені үшін әкімшілік жауапкершілік енгізді.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2020/07/president-Tokayev-signs-new-public-health-code-to-provide-extra-legal-protection-for-kazakh-medical-workers/ |title= President Tokayev Signs New Public Health Code to Provide Extra Legal Protection For Kazakh Medical Workers |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Ерғалиева, Айдана |date= 2020-07-08 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

=== Сыртқы саясаты ===
{{Толық мақала|Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халықаралық сапарларының тізімі}}
Тоқаев өзінен бұрынғы президент [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] бастаған сыртқы саясатты жалғастыратынына уәде берді. Бұл саясат шетел инвестицияларын тарту, көпвекторлы сыртқы саясат жүргізу және аймақтағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын қамтиды.<ref>{{Cite web|url= https://astanatimes.com/2019/03/new-kazakh-president-sworn-in-praises-predecessor-pledges-continuity/ |title= New Kazakh President sworn in, praises predecessor, pledges continuity |lang= en |publisher= [[The Astana Times]] |author= Алтынсарина, Эля |date= 2019-03-20 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Биліктегі алғашқы айда ол 4 мемлекет басшысымен кездесті, оның екеуін ол шетелде көрсе, қалған екеуін [[Астана|Нұр-Сұлтан]]да қарсы алды.

==== Ресей ====
{{Тағы қараңыз|Қазақстан-Ресей қатынастары}}
[[Сурет:Putin-Tokayev meeting (2022-11-28) 01.jpg|нобай|оңға|Қасым-Жомарт Тоқаев (сол жақта) пен [[Ресей президенті]] [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]], 2022 жылғы қараша]]
[[Сурет:Мацква.ру, репортаж с Парада Победы 2023 на Красной площади, фото 21.jpg|нобай|оңға|[[Жеңіс күні]]не арналған парад кезіндегі Тоқаев, [[Мәскеу]], 2023 жыл]]
Саясаттанушы Рико Айзекстің пікірінше, Тоқаевтың [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Назарбаев]] орнын алу шешімі елдегі демократиялануға жол бермеу үшін жасалған. Айзекс ойынша елдің демократиялануы Назарбаевтың мұрасы мен елдің Ресеймен қарым-қатынасына нұқсан келтіретін еді.<ref>{{Cite web|url= https://core.ac.uk/download/pdf/305118582.pdf |title= Russia–Kazakhstan Relations and the Tokayev–Nazarbayev Tandem |lang= en |publisher= Russian Analytical Digest |author= Isaacs, Rico |date= 2020-03-06 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Тоқаев қызметіне кіріскеніне кейін екі апта өткен соң, 2019 жылғы 4 сәуірде [[Мәскеу]]ге өзінің алғашқы шетелдік сапарымен барып, [[Владимир Владимирович Путин|Владимир Путин]]мен кездесті.<ref>{{Cite web|url= https://www.ar.egemen.kz/article/187041-qasym-zhomart-toqaevtynh-reseyge-alghashqy-sapary-tabysty-otti |title= Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ресейге алғашқы сапары табысты өтті |lang= kk |publisher= [[Егемен Қазақстан]] |date= 2019-04-04 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Сапар барысында Путин Тоқаевқа елде ұсынылып отырған атом электр станциясының құрылысына ресейлік көмек көрсетуді ұсынды.<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/amp/kazakhstan-putin-offers-russian-nuclear-plant-help/29865177.html |title= Putin Offers Russian Help To Build Kazakh Nuclear Plant |lang= en |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Pannier, Bruce |date= 2019-04-06 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> 2019 жылғы маусымда Тоқаев АЭС салу туралы шешімнің жергілікті халық қалауымен, «тіпті, қажет болса референдум арқылы» да, қабылданатынын мәлімдеді.<ref>{{Cite web|url= https://kaz.inform.kz/news/tokaev-aes-kurylysyna-katysty-tipti-kazhet-bolsa-referendum-otkizemiz_a3536537/ |title= Тоқаев АЭС құрылысына қатысты: Тіпті қажет болса референдум өткіземіз |lang= kk |publisher= kazinform |date= 2019-06-10 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

2020 жылдың соңына қарай ресейлік депутаттар [[Вячеслав Алексеевич Никонов|Вячеслав Никонов]] пен [[Евгений Алексеевич Фёдоров|Евгений Фёдоров]] бүкіл Қазақстан жерін [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|Кеңес Одағының]] сыйлығы деді де, Ресей бұл жерді жалға берген деген тұжырым жасады.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/kazakhstanis-reaction-to-the-statements-of-russian-deputies-about-the-kazakh-territory/31002411.html |title= «Большой подарок». Высказывания российских депутатов о территории Казахстана вызвали возмущение |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Мамашұлы, Асылхан |date= 2020-12-15 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Бұл тұжырымдар [[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Қазақстанның Сыртқы істер министрлігі]] тарапынан реакция тудырды, министрлік «арандатушылық» тудыратын бұл шабуылдар салдарынан екі ел арасындағы қарым-қатынас бұзыла алатынын айтты.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/31014801.html |title= МИД Казахстана отреагировал на заявления депутатов Госдумы спустя 13 дней |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2020-12-23 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Тоқаев [[Егемен Қазақстан]]ға берген сұхбатында "бірнеше шетел азаматының" екі ел арасындағы қатынастарды "нашарлағысы" келетінін айтқан және "Қазақстанға осы ірі жерді ешкім сыйлап бермеген" деген.

[[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]нен кейін Тоқаев Ресейдің [[Донецк Халық Республикасы|Донецк]] және [[Луганск Халық Республикасы|Луганск Халық Республикалары]] атты [[қуыршақ мемлекет]]терін мойындамайтынын айтқан. Оның сөзінше "біз [[Қытай Республикасы|Тайвань]]ды да, [[Косово]]ны да, [[Оңтүстік Осетия]]ны да, [[Абхазия Республикасы|Абхазия]]ны да мойындамаймыз. Бұл принципті Луганск пен Донецктің квазимемлеттік құрылымына да қолданамыз".<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/31903143.html |title= Тоқаев Петербургтегі форумда: Қазақстан "ДХР" мен "ЛХР" аймақтарын мойындамайды |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2022-06-17 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

Тоқаев сондай-ақ Қазақстанның Ресейге қарсы салынған Батыс елдер санкцияларын орындайтынын және бұл елдің «Ресей мен [[Беларусь]]ке қойылған шектеулерді сақтайтынын» атап өтті.<ref>{{Cite web|url= https://www.rferl.org/a/kazakhstan-evade-sanctions-russia/31781750.html |title= Top Official Says Kazakhstan Won't Help Russia Evade Western Sanctions |lang= en |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2022-04-01 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

2023 жылғы 9 мамырда ол [[Мәскеу]]дегі [[Жеңіс күні]]не арналған парадқа қатысып, Ресей президенті Владимир Путинмен кездесті.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/kasym-zhomart-tokaev-zhenis-kunine-arnalgan-askeri-paradka-bardy-9471 |title= Қасым-Жомарт Тоқаев Жеңіс күніне арналған әскери парадқа барды |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2023-05-09 |accessdate= 2024-02-13}}</ref>

==== Қытай ====
{{Тағы қараңыз|Қазақстан-Қытай қатынастары}}
[[Сурет:Meeting of SCO leaders - 20190614 - 02.jpg|нобай|оңға|2019 жылғы [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы]]ның саммитіндегі Тоқаев]]
Тоқаев 2019 жылғы қыркүйекте [[Қытай]]ға екі күндік мемлекеттік сапармен барды. Онда ол [[Бейжің]]де Төраға [[Си Цзиньпин]]мен кездесті, кездесу барысында екі көшбасшы да тұрақты жан-жақты стратегиялық серіктестік құруға келісті.<ref>{{Cite web|url= http://www.xinhuanet.com/english/2019-09/11/c_138384243_2.htm |title= China, Kazakhstan agree to forge permanent comprehensive strategic partnership |lang= en |publisher= Xinhua |author= huaxia |date= 2019-09-11}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210602220026/http://www.xinhuanet.com/english/2019-09/11/c_138384243_2.htm |date= 2021-06-02}}</ref> [[Бейжің университеті]]не сапары барысында ол өзінің бұрынғы тіл оқытушысы Лю Шициньмен, сондай-ақ бірнеше қазақстандық студентпен кездесті. Шицинь Тоқаевты [[қытай тілі]]н жетік меңгерген «көпшіл, белсенді, жылдам» және «ең жақсы студенттерінің бірі» деп сипаттады.<ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-vstretilsya-so-svoim-uchitelem-v-pekine-378806/ |title= Токаев встретился со своим учителем в Пекине |lang= ru |publisher= tengrinews |date= 2019-09-11 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210602220307/https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-vstretilsya-so-svoim-uchitelem-v-pekine-378806/ |date= 2021-06-02}}</ref>

==== Посткеңестік кеңістік және Орталық Азия ====
{{Тағы қараңыз|Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|Армения-Қазақстан қатынастары|Әзербайжан-Қазақстан қатынастары|Қазақстан-Қырғызстан қатынастары|Қазақстан-Өзбекстан қатынастары}}
[[Сурет:CSTO Summit 2022 01.jpg|нобай|оңға|2022 жылғы [[Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы]]ның саммиті]]
2019 жылғы 14 сәуірде Тоқаев көршілес [[Өзбекстан]]ға жол алып, [[Өзбекстан президенті|президент]] [[Шавкат Миромонұлы Мирзиёев|Шавкат Мирзиёев]]пен келіссөздер жүргізді. Бұл «екінші президенттердің» тұңғыш кездесуі еді.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/kazakhstan-president-visits-uzbekistan/29879701.html |title= Екінші президенттердің Ташкенттегі алғашқы кездесуі |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Қари, Қуанышбек |date= 2019-04-16 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> 16–17 мамыр күндері Тоқаев 12-[[Астаналық экономикалық форум]]ға бірнеше мемлекет басшыларын, соның ішінде [[Армен Варданович Саркисян|Армен Саркисян]] мен [[Мамука Гивиевич Бахтадзе|Мамука Бахтадзе]]ні шақырған. Саммиттің бастауында [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]] болған.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/meetings_and_receptions/memleket-basshysy-kasym-zhomart-tokaev-armeniya-prezidenti-armen-sarkisyanmen-kezdesti |title= Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Армения Президенті Армен Саркисянмен кездесті |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2019-05-16 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Ол сондай-ақ 29 мамырда [[Еуразиялық Экономикалық Одақ]] пен [[Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес]] саммитіне [[Ресей]], [[Қырғызстан]], [[Беларусь]], [[Тәжікстан]], [[Армения]] және [[Молдова]] өңірлік басшыларын қабылдады.

2019 жылдың аяғында [[Қырғызстан]]ға сапары кезінде ол [[Бішкек]]тегі қырғыз жазушысы [[Шыңғыс Төреқұлұлы Айтматов|Шыңғыс Айтматов]]тың мұражай-үйінде болып, марқұм жазушының жұбайымен кездесіп, 1989 жылы [[Бейжің]]де Айтматовпен алғашқы кездесуін еске алды.<ref>{{Cite web|url= https://www.inform.kz/en/article/3589472 |title= Kassym-Jomart Tokayev visited Chingiz Aitmatov House-Museum in Bishkek |lang= en |publisher= kazinform |author= Темірғалиева, Айғаным |date= 2019-11-27}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220317113923/https://www.inform.kz/en/kassym-jomart-Tokayev-visited-chingiz-aitmatov-house-museum-in-bishkek_a3589472 |date= 2022-03-17}}</ref>

[[Екінші Таулы Қарабақ соғысы (2020)|Екінші Таулы Қарабақ соғысы]] орын алғанда Тоқаев [[Армения]]ның өз әскерилерін даулы аймақтан шығарғанын талап етті.<ref>{{Cite web|url= https://turkeygazette.com/kazakhstans-president-kassym-jomart-Tokayev-said-armenia-should-withdraw-from-nagorno-karabakh/ |title= Kazakhstan’s President Kassym-Jomart Tokayev said Armenia should withdraw from Nagorno-Karabakh |lang= en |publisher= turkeygazette.com |date= 2020-10-09}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20211018182226/https://turkeygazette.com/kazakhstans-president-kassym-jomart-Tokayev-said-armenia-should-withdraw-from-nagorno-karabakh/ |date= 2021-10-18}}</ref>

==== Еуропа ====
{{Тағы қараңыз|Қазақстан-Еуропа Одағы қатынастары}}
[[Сурет:Zelenskyi and Tokaev.jpg|нобай|солға|Тоқаев пен [[Украина президенті]] [[Володимир Олександрович Зеленський|Володимир Зеленський]], БҰҰ Бас ассамблеясы, [[Нью-Йорк]], 25 қыркүйек 2019]]
Сыртқы істер министрі ретінде Тоқаев 2006 жылғы 3–4 қазанда [[Берлин]], Германияға сапар жасап, [[Еуропалық парламент]] Сыртқы істер комитетінің алдында сөз сөйледі. Сөйлеген сөзінде Тоқаев 2009 жылы [[Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымы]]н (ЕҚЫҰ) жетектеуге Қазақстанның үміткерлігін ұсынды. Ол өз сөзінде [[Еуропа Одағы]], Қытай және [[Үндістан]] арасындағы энергия көздерін қамтамасыз ету жолындағы бәсекені талқылап, Қазақстан «мұнай өндіруді ұлғайтуға қабілетті өте аз елдердің бірі және осылайша Қазақстан жаһандық және еуропалық нарықтар үшін маңызды баламалы энергия жеткізушісі бола алады» деді. Ол, оған қоса [[Әзербайжан]] арқылы өтетін [[Транскапсийлік газ құбыры]]ның құрылуына қарсы шықты; бұл жобаның орындалуын [[Каспий теңізі]]мен шектесетін басқа елдердің қарсылығының ықтималдығына байланысты ЕО шенеуніктері қалаған еді.<ref name="lobjakas">{{Cite web|url= https://www.rferl.org/a/1071795.html |title= Kazakhstan: Foreign Minister Seeks EU Energy Links |lang= en |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Lobjakas, Ahto |date= 2006-10-04 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20200321144902/https://www.rferl.org/a/1071795.html |date= 2020-03-21}}</ref> [[Германия Сыртқы істер министрлігі|Германиялық Сыртқы істер кеңсесі]]нің өкілі Гернот Эрлер Қазақстанның 2009 жылы ЕҚЫҰ президенті болғанын қолдаса, португалиялық социалистік депутат Ана Гомес Тоқаевқа "Министр, сіз ЕҚЫҰ төрағалығына үміткерсіз. Дегенмен, ЕҚЫҰ сіздің өткен сайлауларыңыз шынайы сайлаудың халықаралық стандарттарына сай келмейтінін айтты. Біз еліңіздегі саяси оппозицияның жаншылып жатқанын естіп жатырмыз, тіпті діни топтардың жаншылып жатқанын да естиміз" деді. Тоқаев Қазақстандағы саяси оппозициялық күштер өздерінің әлсіз тұстарына байланысты «үкіметке қарсы тұра алмайтынын» айтқан да, қазақстандықтар [[демократия]] туралы «білім алуы» қажет, [олар үшін] бұл концепция шетелдік келеді. Тоқаев сөзінше үкімет [[діни толеранттық]]ты приоритет қылып көреді. Ол ЕҚЫҰ жасаған сайлау туралы есепті «техникалық қиыншылықтары болған» деген және «әділ жасалмағаны» үшін сынаған да, бәрін «өзара түсіністікке» шақырды. Ол одан әрі оның үкіметі «[[Орталық Азия]]да орналасқан ел ретінде өкіл ретінде үлкен үлес қоса алады» деп сенетінін айтты.<ref name="lobjakas" />

2019 жылғы 4 желтоқсанда Германияға жасайын деген мемлекеттік сапарының алдында Тоқаев [[Неміс толқыны]]на сұхбат берген еді. Ол жерде ол Германияны "Қазақстанның аса маңызды Еуропалық әріптесі" деп атады.<ref>{{Cite web|url= https://www.inform.kz/en/article/3591394 |title= Kassym-Jomart Tokayev gives interview to Deutsche Welle |lang= en |publisher= inform.kz |date= 2006-10-04}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220317113926/https://www.inform.kz/en/kassym-jomart-Tokayev-gives-interview-to-deutsche-welle_a3591394 |date= 2022-03-17}}</ref> Сол сұхбатында ол [[Қырым аннексиясы|Ресей Федерациясының Қырымды аннексиялауы]]н басып алу деп есептемейтінін айтып, сонымен бірге «Ресей басшылығының даналығына сенетінін» айтты, осы үшін сынға алынды да, [[Украина Сыртқы істер министрлігі]] осы сөзі үшін Қазақстанға қарсы [[демарш]] жариялаған еді.<ref>{{Cite web|url= https://qazaqtimes.com/article/72659 |title= Украинадан Қазақстанға демарш: Ақорда Қырым аннексиясын неге мойындамайды? |lang= kk |publisher= qazaqtimes.com |author= Жұматай, Арай |date= 2019-12-05 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

==== АҚШ ====
{{Тағы қараңыз|АҚШ-Қазақстан қатынастары}}
[[Сурет:Secretary Blinken Meets with Kazah President Tokayev in Astana (52717462009).jpg|нобай|оңға|Тоқаев (оң жақта) пен [[АҚШ Мемлекеттік хатшысы]] [[Энтони Блинкен]], 28 ақпан 2023]]
Тоқаев 2006 жылғы 25 қыркүйекте Уолдорф-Астория қонақүйінде [[АҚШ Мемлекеттік хатшысы]] [[Кондолиза Райс]]пен және АҚШ Мемлекеттік хатшысының адам құқықтары жөніндегі көмекшісі Барри Лоуэнкронмен кездесті. [[Associated Press]] агенттігінің журналисі Энн Гиранның айтуынша, кейбір сарапшылардың пікірінше, Қазақстандағы саяси жағдайдың нашарлауына қарамастан, АҚШ Қазақстанмен қарым-қатынасын жақсартқысы келеді. Қазақстандық мұнай өндірісі айтарлықтай өседі деген болжамдар болған және Қазақстанды басқа Орталық Азия елдерімен салыстырғанда «тым авторитарлық, тым тұрақсыз, тым кедей емес» деп сипаттаған. Тоқаевпен кездесудің алдында Райс келіссөз барысында [[адам құқығы]], не [[энергетика]]ның «қайсы бірінші орынға келеді» деген сұраққа ол жауап беруден бас тартты.<ref>{{Cite web|url= https://www.taiwannews.com.tw/en/news/228948 |title= Bush administration pursues ties to oil-rich Kazakhstan despite backslide on democracy |lang= en |publisher= Taiwan News |author= Gearan, Anne |date= 2006-09-26}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210604012709/https://www.taiwannews.com.tw/en/news/228948 |date= 2021-06-04}}</ref>

Президент болғанынан кейін Тоқаев Қазақстанның стратегиялық одақтастарымен, соның ішінде Америка Құрама Штаттарымен, бар дипломатиялық қатынастарды жалғастыра берді. 2020 жылғы 2 ақпанда ол [[Астана|Нұр-Сұлтан]]да [[АҚШ Мемлекеттік хатшысы]] [[Майк Помпео]]мен кездесті, келіссөздер барысында екі ел арасындағы қатынастарды жақсартудың және сауда, инвестиция, IT-технология, демократиялық құндылықтарды күшейтудің және терроризмге қарсы күрестің маңызы айтылды.<ref>{{Cite web|url= https://akipress.com/news:634027:President_Tokayev_holds_talks_with_U_S__Secretary_of_State_Michael_Pompeo/ |title= President Tokayev holds talks with U.S. Secretary of State Michael Pompeo |lang= en |publisher= akipress |date= 2020-02-03 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210602214345/https://akipress.com/news:634027:President_Tokayev_holds_talks_with_U_S__Secretary_of_State_Michael_Pompeo/ |date= 2021-06-02}}</ref> Кейбір аналитиктердің ойынша, Помпеоның Қазақстанға сапары Қытайдың елдегі ықпалына қарсы жасалған еді, өйткені Помпео бұдан бұрын [[Шыңжаңдағы қайта тәрбиелеу лагерлері|Шыңжаңдағы лагерьлер]]дің құрбаны болған этникалық [[Қытай қазақтары|қазақ]] отбасыларымен кездесіп, Тоқаевты этникалық [[ұйғырлар]] мен қазақтарды қудалауы үшін Қытайға қысым көрсетуге шақырды.<ref>{{Cite web|url= https://www.voanews.com/south-central-asia/pompeo-central-asia-seeks-counter-china |title= Pompeo, in Central Asia, Seeks to Counter China |lang= en |publisher= [[Америка дауысы]] |author= Imamova, Navbahor |date= 2020-02-03 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

== Саяси көзқарасы ==
Тоқаевты жергілікті және халықаралық биліктегі тәжірибесі бар «ұстамды [[Консерватизм|консерватор]]» деп сипаттайды.<ref>{{Cite web|url= https://www.polemics-magazine.com/int/kazakh-elections-eastern-front |title= Explaining the Results of the Kazakh Elections: Not so Quiet on the Eastern Front? |lang= en |publisher= Polemics Magazine |author= Krikorian, Lena |date= 2019-07-15 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210828212031/https://www.polemics-magazine.com/int/kazakh-elections-eastern-front |date= 2021-08-28}}</ref> Сонда да [[The Wall Street Journal]]ға берген сұхбатында Тоқаев өзін «реформашы» қылып сипаттады да, саяси реформасыз экономикалық реформалар болмайды деген.<ref>{{Cite web|url= https://www.wsj.com/articles/kazakhstans-newly-elected-leader-calls-himself-a-reformer-11560452047 |title= Kazakhstan’s Newly Elected Leader Calls Himself a ‘Reformer’ |lang= en |publisher= Polemics [[The Wall Street Journal]] |author= Simmons, Ann M. |date= 2019-06-13 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220107012207/https://www.wsj.com/articles/kazakhstans-newly-elected-leader-calls-himself-a-reformer-11560452047 |date= 2022-01-07}}</ref>

[[The Diplomat]] басылымының жазуынша, Тоқаевтың саяси капиталы Назарбаевтың қолдауынан асып түспеді, бұл оған бизнес-элитадан, мемлекеттік қызметшілерден және саяси институттардан қолдау мен сенім алуға мүмкіндік берді.<ref>{{Cite web|url= https://thediplomat.com/2020/03/democracy-the-Tokayev-way/ |title= Democracy, the Tokayev Way |lang= en |publisher= [[The Diplomat]] |author= Ниязбеков, Нұрсейіт |date= 2020-03-03 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220204120839/https://thediplomat.com/2020/03/democracy-the-Tokayev-way/ |date= 2022-01-07}}</ref> Осы себепті Тоқаев «Назарбаевтың саяси тумасы»<ref>{{Cite web|url= https://www.euractiv.com/section/central-asia/news/Tokayev-triumphs-in-kazakh-elections-amid-tensions/ |title= Tokayev triumphs in Kazakh elections amid tensions |lang= en |publisher= euractiv |author= Michalopoulos, Sarantis |date= 2019-06-10 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210828201103/https://www.euractiv.com/section/central-asia/news/Tokayev-triumphs-in-kazakh-elections-amid-tensions/ |date= 2021-08-28}}</ref> деп сипатталды және оның қарсыластары мен сыншылары оны «жиһаз» ({{lang-ru|мебель}}) деп атады, бұл келемеждік терминді алғаш рет 2019 жылы қуғындағы қазақстандық кәсіпкер [[Мұхтар Қабылұлы Әблязов|Мұхтар Әблязов]] ойлап тапқан еді.<ref>{{Cite web|url= https://newtimes.kz/vlast/88273-ne-zhelaete-pochistit-mebel-posle-starykh-khozyaev-chto-pishut-prezidentu-kazakhstana-v-ego-svezhesozdannom-akkaunte-instagram |title= «Не желаете почистить мебель после старых хозяев?»: Что пишут президенту Казахстана в его свежесозданном аккаунте Instagram |lang= ru |publisher= newtimes.kz |author= Мостовая, Екатерина |date= 2019-04-02 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210828201103/https://newtimes.kz/vlast/88273-ne-zhelaete-pochistit-mebel-posle-starykh-khozyaev-chto-pishut-prezidentu-kazakhstana-v-ego-svezhesozdannom-akkaunte-instagram |date= 2021-08-28}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://belsat.eu/ru/news/duumvirat-ajsultangejt-protesty-i-liberalizatsiya-itogi-goda-prezidentstva-tokaeva/ |title= Дуумвират, Айсултангейт, протесты и либерализация. Итоги года президентства Токаева |lang= ru |publisher= belsat.eu |author= Винявский, Игорь |date= 2020-03-19 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210828201054/https://belsat.eu/ru/news/duumvirat-ajsultangejt-protesty-i-liberalizatsiya-itogi-goda-prezidentstva-tokaeva/ |date= 2021-08-28}}</ref>

=== Сыбайлас жемқорлық ===
Тоқаев [[сыбайлас жемқорлық]]қа қатысты өзінің көзқарасын сипаттап, оны «ұлттық қауіпсіздікке тікелей залал» деп атады да, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестегі [[әкім]]дердің ірі жауапкершілігін айтып кетті.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/meetings_and_sittings/kazakstan-prezidenti-kasym-zhomart-tokaevtyn-toragalygymen-sybailas-zhemkorlykka-karsy-is-kimyl-maseleleri-zhoninde-kenes-otti |title= Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөнінде кеңес өтті |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |date= 2019-05-20 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210604215609/https://www.akorda.kz/kz/events/akorda_news/meetings_and_sittings/kazakstan-prezidenti-kasym-zhomart-tokaevtyn-toragalygymen-sybailas-zhemkorlykka-karsy-is-kimyl-maseleleri-zhoninde-kenes-otti |date= 2021-06-04}}</ref> 2019 жылғы 28 қарашада мекемедегі жоғары лауазымды тұлғалар сыбайлас жемқорлыққа кінәлі деп танылса, мүше болған министр мен әкімдерді отставкаға кетуге міндеттейтін заң жобасы бекітілді.<ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-podpisal-zakon-otvetstvennosti-ministrov-korruptsiyu-385185/ |title= Токаев подписал закон об ответственности министров за коррупцию подчиненных |lang= ru |publisher= tengrinews |date= 2019-11-28 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

=== Орыс тілі ===
Президент ретінде Тоқаев қазақстандық жұртшылықты [[қазақ тілі]]н үйренуге шақырып, оны «әрбір қазақстандықтың міндеті» деп атады.<ref>{{Cite web|url= https://vlast.kz/novosti/43213-ucit-kazahskij-azyk-prizval-kazahstancev-tokaev.html |title= Учить казахский язык призвал казахстанцев Токаев |lang= ru |publisher= vlast.kz |date= 2021-01-04 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Сонымен қатар, ол қазақ тілінің рөлін күшейту [[орыс тілі]]не нұқсан келтірмеу керек деп есептей отырып, бұл мәселені дұрыс қарастырмаған жағдайда «түзетілмейтін зардаптар» бола алатынын айтты да, [[Украина]]дағы ұлтаралық қақтығыстарды атап кетті.<ref>{{Cite web|url= https://eurasia.expert/tokaev-poyasnil-kak-sleduet-reshat-yazykovoy-vopros-v-kazakhstane/ |title= Токаев пояснил, как следует решать языковой вопрос в Казахстане |lang= ru |publisher= eurasiaexpert |date= 2020-06-25 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> 2023 жылғы 13 қазанда Қасым-Жомарт Тоқаев [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] елдері арасындағы қатынаста орыс тілінің "ерекше рөлі" туралы айтқан.<ref name="oristili">{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/32642676.html |title= Тоқаев орыс тілін қолдау жөніндегі халықаралық ұйым жобасын мақұлдады |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2023-10-18 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

[[Ресей президенті]]нің баспасөз қызметінің мәліметінше Тоқаев «орыс тілін дамыту үшін халықаралық ұйым құрылуын ұсынды». Қазақстан президентінің ресми сайты бұл жайлы хабарлаған жоқ.<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/32070138.html |title= Путин "Тоқаев орыс тілін дамыту үшін халықаралық ұйым құруды ұсынды" дейді. Ақорда бұл жайлы хабарламады |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2020-06-25 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> 2023 жылғы 18 қазанда Тоқаев бұл халықаралық ұйым жобасын мақұлдады да, бұл шешімді «тарихи шешім» деді.<ref name="oristili" />

== Жеке өмірі ==
Қасым-Жомарт Тоқаев бұрын [[Ресей]] азаматы<ref>{{Cite web|url= https://www.svoboda.org/a/mister-kemel-kak-semya-tokayeva-svyazana-s-rossiyej/31651217.html |title=
Мистер Кемел. Как семья Токаева связана с Россией |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |author= Сошников, Андрей; Добрынин, Сергей; Крутов, Марк және Баранюк, Юрий |date= 2022-01-12 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> [[Надежда Давыдовна Тоқаева]]ға (1957 жылы туған) үйленген еді, дәл қазір олар ажырасқан.<ref>{{Cite web|url= https://stuki-druki.com/authors/Tokaev-Kasim-Zhomart.php |title= Касым-Жомарт Токаев - биография, новости, личная жизнь |lang= ru |publisher= stuki-druki.com |date= 2022-01-11 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> Тоқаевтардың жалғыз ұлы, Тимур Қасымжомартұлы Тоқаев (1984 жылы туған) — кәсіпкер, [[Женева]], [[Швейцария]]да тұрады.<ref>{{Cite web|url= https://kz.expert/en/news/analitika/1466_the_presidents_beloved_city |title= The Presidents' Beloved City |lang= en |publisher= kz.expert |author= Тихонов, Алексей |date= 2019-05-07}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210305162320/https://kz.expert/en/news/analitika/1466_the_presidents_beloved_city |date= 2021-03-05}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://kz.expert/en/news/analitika/1435_the_Tokayevs_business_empire |title= The Tokayevs' Business-Empire |lang= en |publisher= kz.expert |author= Тихонов, Алексей |date= 2019-05-07}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220110071210/https://kz.expert/en/news/analitika/1435_the_Tokayevs_business_empire |date= 2022-01-10}}</ref> Оның күйеу баласы Теміртай Ізбастин (Тоқаевтың ағайындысы Қарлығаш Ізбастинаға үйленген) дәл қазір — Қазақстанның [[Болгария]]дағы елшісі.<ref>{{Cite web|url= https://akipress.com/news:627941:Kazakh_President_appoints_his_brother-in-law_as_Ambassador_to_Bulgaria/ |title= Kazakh President appoints his brother-in-law as Ambassador to Bulgaria |lang= en |publisher= akipress.com |date= 2019-11-04}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20210826115117/https://akipress.com/news:627941:Kazakh_President_appoints_his_brother-in-law_as_Ambassador_to_Bulgaria/ |date= 2021-08-26}}</ref>

Тоқаев — [[Көптілділік|полиглот]], қазақша, орысша, ағылшынша, қытайша және французша сөйлейді<ref>{{Cite web|url= https://sputnik.kz/20200517/Poliglot-diplomat-prezident-Qasym-Zhomart-Toqaev-13989339.html |title= Полиглот, дипломат және президент: Қасым-Жомарт Тоқаев 67 жасқа толды |lang= kk |publisher= SPUTNIK |date= 2020-05-17 |accessdate= 2024-02-22}}</ref> және Қазақстанның [[үстел теннисі]] федерациясының 13 жыл бойғы президенті болған.<ref>{{Cite web|url= https://www.akorda.kz/kz/president/president |title= Қазақстан Республикасының Президенті |lang= kk |publisher= [[Қазақстан президенті]]нің ресми сайты |accessdate= 2024-02-22}}</ref>

Тоқаев өз туған күнін тойламайтынын айтқан. Бұл президент отбасында туған күн тойлау дәстүрінің болмауына байланысты қалыптасқан.<ref>{{Cite web|url= https://sputnik.kz/20210517/Tuan-knn-toylaandy-natpaydy-Toaev-68-zhasa-toldy-17069660.html |title= Туған күнін тойлағанды ұнатпайды: Тоқаев 68 жасқа толды |lang= kk |publisher= SPUTNIK |date= 2021-05-17 |accessdate= 2024-02-22}}</ref>


Швейцариялық Public Eye ұйымының мәліметі бойынша, 2010 жылдары Тоқаевтың ұлы Тимур мұнай және металл өндіру саласында бизнеске ие болған.<ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/review-tokayevs-assets-and-kazakhstan-distancing-from-russia/32049040.html |title= «Подпольный бизнес» Токаева и «опасность втягивания Казахстана в войну» |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2022-09-24 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220924193849/https://rus.azattyq.org/a/review-tokayevs-assets-and-kazakhstan-distancing-from-russia/32049040.html |date= 2022-09-24}}</ref> 2021 жылғы желтоқсанда [[Алексей Анатольевич Навальный|Алексей Навальный]]дың командасы Ресейдің жылжымайтын мүлік тізіліміне зерттеу жүргізгенде Тоқаев туыстарының ресейлік мүлкі туралы деректердің Росреестрден жойылғанын анықтады.<ref>{{Cite web|url= https://www.svoboda.org/a/iz-rosreestra-ischezli-dannye-o-sotrudnikah-fsb-iz-dela-navaljnogo/31590668.html |title= Из Росреестра исчезли данные о сотрудниках ФСБ из "дела Навального" |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2021-12-02 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20211206131551/https://www.svoboda.org/a/iz-rosreestra-ischezli-dannye-o-sotrudnikah-fsb-iz-dela-navaljnogo/31590668.html |date= 2021-12-06}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://rus.azattyq.org/a/31590800.html |title= Сведения об элитной недвижимости родных Токаева в Москве засекречены — команда Навального |lang= ru |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2021-12-02 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20211205220706/https://rus.azattyq.org/a/31590800.html |date= 2021-12-05}}</ref>
== Марапаттары мен дәрежесі ==
* Қазақстан Республикасының Төтенше және Өкілетті Елшісі.
* Саяси ғылымдарының докторы.
* Дүниежүзілік гуманитарлық және жаратылыстану ғылымдары академиясының толық мүшесі.
* Қауіпсіздік жөніндегі Мюнхен конференциясы «Ғұламалар кеңесінің» мүшесі.
* Шэньчжэнь университетінің (ҚХР) және Ресей Федерациясының Сыртқы істер министрлігі Дипломатиялық академиясының құрметті профессоры.


== Кітаптары ==
=== Мемлекеттік наградалары ===
* "Организация Объединенных Наций: полвека служения миру" (1995),
* [[Отан ордені]] (2014)
* "Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации" (2000),
* [[Назарбаев ордені|Орден «Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті Нұрсұлтан Назарбаев» ордені]] (2004)<ref>[http://www.nomad.su/?a=19-200412160521 Награды ко Дню независимости] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190327091441/http://nomad.su/?a=19-200412160521 |date=2019-03-27 }}</ref>.
* "Дипломатия Республики Казахстан" (2001)
* [[Парасат ордені]] (1996)<ref>[http://kazakhstan.news-city.info/docs/sistemsk/dok_oedyli.htm Указ Президента Республики Казахстан от 9.12.1996 за №&nbsp;3266]</ref>.
* "Слово об отце" (2005),
* [[Астана медалі]]
* «Свет и тень» (2007),
* «Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 25 жыл» медалі
* «Он делает историю» (2010)
* [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі|«Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 10 жыл» медалі]]
* «Қазақстан Республикасы Парламентіне 10 жыл» медалі
* «Астанаға 20 жыл» мерейтойлық медалі (2018)


== Марапаттары ==
=== Шет елдердің және халықаралық ұйымдардың наградалары ===
{| class="wikitable sortable"
* Құрметі ордені (Ресей Федерациясы, 2017 жылғы 1 наурыз) — Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасы халықтарының арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан мол үлесі үшін
|-
* Достық ордені (Ресей Федерациясы, 2004 жылғы 12 желтоқсан) — Ресей Федерациясы мен Қазақстан Республикасының арасындағы достық пен ынтымақтастықты нығайтуға қосқан мол үлесі үшін
! Мемлекеті
* ІІІ дәрежелі Ярослав Мудрый князь ордені (Украина, 2008)
! Жылы
* «Достастық» ордені (ТМД ПАА, 2007)
! Марапаты
* 1 санатты Серб туы ордені (2016)
! Дереккөзі
* «Қоғамдық бедел» құрметті алмаз ордені (РФ)
|-
* «Федерация кеңесі. 20 жыл» мемрейтойлық медалі
| {{байрақ|Қазақстан}}
* «Достық ағашы» медалі (ТМД ПАА, 2003)<ref>[http://pravo.levonevsky.org/bazaby/org505/basic/text0128.htm Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств-участников Содружества Независимых Государств от 14 ноября 2003&nbsp;г. №&nbsp;47 "О награждении медалью «Древо дружбы»]</ref>.
| 1996
* «Дуслык» ордені (Татарстан, 2022) — Қазақстан мен Татарстан арасындағы ынтымақтастықты дамытуға, екі ел арасындағы достық пен өзара түсіністікті нығайтуға қосқан елеулі үлесі үшін<ref>[https://ktk-kz.turbopages.org/ktk.kz/s/kz/newsfeed/article/2022/02/11/203174/ Татарстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевты «Дуслык» орденімен марапаттады.ktk-kz]</ref>
| [[Парасат ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= http://kazakhstan.news-city.info/docs/sistemsk/dok_oedyli.htm |title= Указ Президента Республики Казахстан от 9.12.1996}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20170201142605/http://kazakhstan.news-city.info/docs/sistemsk/dok_oedyli.htm |date= 2017-02-01}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 1998
| [[Астана медалі]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2001
| [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|ТМД}}
| 2003
| «Достық ағашы» медал (ПАА)
| <ref>{{Cite web|url= http://pravo.levonevsky.org/bazaby/org505/basic/text0128.htm |title= Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств-участников Содружества Независимых Государств от 14 ноября 2003 г. № 47 "О награждении медалью «Древо дружбы» |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190325084616/http://pravo.levonevsky.org/bazaby/org505/basic/text0128.htm |date= 2019-03-25}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2004
| [[Назарбаев ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= http://www.nomad.su/?a=19-200412160521 |title= Награды ко Дню независимости |lang= ru |publisher= nomad.su |date= 2004-12-14 |accessdate= 2024-02-22}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190327091441/http://nomad.su/?a=19-200412160521 |date= 2019-03-27}}</ref>
|-
| {{байрақ|Ресей}}
| 2004
| [[Достық ордені (Ресей)|Достық ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= http://kremlin.ru/acts/bank/21743 |title= Указ Президента Российской Федерации от 12 декабря 2004 года № 1552 «О награждении орденом Дружбы граждан Республики Казахстан» |lang= ru |publisher= [[Ресей президенті]]нің ресми сайты |date= 2004-12-12}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190530193208/http://kremlin.ru/acts/bank/21743 |date= 2019-05-30}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2005
| [[Медаль «10 лет Конституции Республики Казахстан»]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2006
| [[Қазақстан Конституциясына 10 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2008
| [[Астанаға 10 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|ТМД}}
| 2007
| [[Достастық ордені]] (ПАА)
| <ref>{{Cite web|url= http://www.zoneby.net/legal/n11docs/zk11766i.htm |title= Постановление Совета МПА СНГ 13.05.2007 №19 |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20120105073906/http://www.zoneby.net/legal/n11docs/zk11766i.htm |date= 2012-01-05}}</ref>
|-
| {{байрақ|Украина}}
| 2008
| [[Кінәз Ярослав Мудрый ордені|3-дәрежелі Кінәз Ярослав Мудрый ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= https://www.president.gov.ua/documents/1542008-7193 |title= Указ Президента Украины от 25 февраля 2008 года № 154 «О награждении государственными наградами Украины граждан Республики Казахстан» |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190327090142/https://www.president.gov.ua/documents/1542008-7193 |date= 2019-03-27}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2011
| [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|ТМД}}
| 2011
| Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының грамотасы
| <ref>{{Cite web|url= http://www.cis.minsk.by/reestr/ru/index.html#reestr/view/text?doc=3154 |title= Протокольное решение Совета глав государств СНГ «О награждении Грамотой Содружества Независимых Государств» (Принято в г. Душанбе 3 сентября 2011 года) |lang= ru |date= 2011-09-03}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190414084324/http://cis.minsk.by/reestr/ru/index.html#reestr/view/text?doc=3154 |date= 2019-04-14}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2014
| [[Отан ордені]]
|
|-
| {{байрақ|Ресей}}
| 2014
| «[[Ресей Федерация Кеңесі|Федерация Кеңесі]]. 20 жыл» медалі
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2015
| [[Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2016
| [[Медаль «25 лет независимости Республики Казахстан»]]
|
|-
| {{байрақ|Сербия}}
| 2016
| [[Серб туы ордені|1-дәрежелі Серб туы ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= http://www.blic.rs/vesti/politika/nikolic-odlikovao-kazahstanskog-politicara/yfq48zr |title= Nikolić odlikovao kazahstanskog političara |lang= sr |publisher= [[Блиц (газет)|Блиц]] |date= 2016-12-01}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190325092538/https://www.blic.rs/vesti/politika/nikolic-odlikovao-kazahstanskog-politicara/yfq48zr |date= 2019-03-25}}</ref>
|-
| {{байрақ|ТМД}}
| 2017
| «ТМД ПАА. 25 жыл» медалі
| <ref>{{Cite web|url= http://old.iacis.ru/upload/iblock/b32/inform.pdf |title= Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств — участников Содружества Независимых Государств от 27 марта 2017 года № 17 "О награждении медалью «МПА СНГ. 25 лет» |lang= ru |date= 2017-03-27}}</ref>
|-
| {{байрақ|Ресей}}
| 2017
| [[Орден Почёта (Россия)|Кавалер ордена Почёта]]
| <ref>{{Cite web|url= http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201703020004?index=0&rangeSize=1 |title= Указ Президента Российской Федерации от 1 марта 2017 года № 93 «О награждении государственными наградами Российской Федерации» |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20190327092552/http://publication.pravo.gov.ru/Document/View/0001201703020004?index=0&rangeSize=1 |date= 2019-03-27}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2018
| [[Астанаға 20 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2019
| [[Алтын Қыран ордені|Қазақстан Президентіне арналған дәрежелі Алтын Қыран ордені]]
|
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
| 2021
| [[Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 30 жыл медалі]]
|
|-
| {{байрақ|Түрікменстан}}
| 2021
| [[Түрікменстан Президенті «Битараплык» ордені]]
| <ref>{{Cite web|url= https://turkmenportal.com/blog/40779/prezident-kazahstana-nagrazhden-ordenom-turkmenistana-bitaraplyk |title= Президент Казахстана награждён Орденом Туркменистана «Битараплык» |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20211025225547/https://turkmenportal.com/blog/40779/prezident-kazahstana-nagrazhden-ordenom-turkmenistana-bitaraplyk |date= 2021-10-25}}</ref>
|-
| {{flagicon image|Flag of Tatarstan.svg|border}} [[Татарстан]]
| 2022
| «Дуслык» ордені
| <ref>{{Cite web|url= https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/prezident-tatarstana-nagradil-tokaeva-461691/ |title= Президент Татарстана наградил Токаева |lang=ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220211113311/https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/prezident-tatarstana-nagradil-tokaeva-461691/ |date= 2022-02-11}}</ref>
|-
| {{байрақ|Ресей}}
| 2022
| [[Александр Невский ордені (Ресей)|Александр Невский ордені]]
| Бас тартты<ref>{{Cite web|url= https://www.svoboda.org/a/prezident-kazahstana-otkazalsya-prinyatj-orden-za-sotrudnichestvo-s-rossiey/31903893.html |title= Пресс-служба президента Казахстана заявила о его отказе принять орден за сотрудничество с Россией |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2022-06-18 |accessdate= 2022-06-18}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220618081718/https://www.svoboda.org/a/prezident-kazahstana-otkazalsya-prinyatj-orden-za-sotrudnichestvo-s-rossiey/31903893.html |date= 2022-06-18}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қырғызстан}}
| 2022
| 1-дәрежелі [[Манас ордені]]
| Бас тартты<ref>{{Cite web|url= https://knews.kg/2022/06/18/prezident-kazahstana-otkazalsya-ot-kyrgyzskogo-ordena-manas-tokaev-reshil-ne-prinimat-nagrady/ |title= Президент Казахстана отказался от кыргызского ордена «Манас». Токаев решил не принимать награды |lang= ru}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220727100146/https://knews.kg/2022/06/18/prezident-kazahstana-otkazalsya-ot-kyrgyzskogo-ordena-manas-tokaev-reshil-ne-prinimat-nagrady/ |date= 2022-07-27}}</ref>
|-
| {{байрақ|Қазақстан}}
|
| Нәзір Төреқұл атындағы медаль
|
|-
| {{байрақ|Ресей}}
|
| А.М. Горчаковтың естелік медалі
|
|}


== Құрметті атақтары ==
== Қоғамдық қызметі ==
* Дүниежүзілік гуманитарлық және жаратылыстану ғылымдары академиясының толық мүшесі, [[Мюнхен қауіпсіздік конференциясы]]ның «Даналар кеңесінің» мүшесі
* Қазақстанның халықаралық қатынастар жөніндегі кеңесінің құрметті президенті.
* {{iw|Шэньчжэнь университеті|Шэньчжэнь университетінің|en|Shenzhen University}} құрметті профессоры (Қытай)
* Женева Дипломатия және халықаралық қатынастар мектебінің құрметті деканы.
* [[Ресей СІМ Дипломатиялық академиясы]]ның құрметті профессоры және құрметті докторы, сенімді кеңесінің мүшесі
* Ресей биографиялық қоғамының тұжырымы бойынша 2018 жылдың «Жыл адамы» лауреаттарының тізіміне енген.
* Қазақстан Халықаралық қатынастар кеңесінің құрметті президенті
* 13 жыл бойы Қазақстанның үстел теннисі федерациясын басқарды.
* Женева Дипломатия және халықаралық қатынастар мектебінің құрметті деканы
* [[Женева университеті]] «Академикус» грамотасының иегері
* С.Н. Рерих атындағы естелік медалінің иегері.


== Тағы қараңыз ==
== Шығармалары ==
* [[Қазақстан Республикасының Үкіметі]];
{{толықтыру}}
* [[Қазақстанның мемлекеттік құрылымы]];
* [[Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі]] — 1999–2002 жылдары қызметте болған, Тоқаев басқарған Министрлер Кабинеті.


== Дереккөздер ==
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{дереккөздер|3}}


{{Қазақстан басшылары (1917 жылдан бастап)}}
{{Қазақстан басшылары (1917 жылдан бастап)}}
242-жол: 598-жол:
{{Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының VI шақырылым депутаттары}}
{{Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының VI шақырылым депутаттары}}


[[Санат:Қасым-Жомарт Тоқаев| ]]
[[Санат:Саясаттану ғылымының докторлары]]
[[Санат:Саясаттану ғылымының докторлары]]
[[Санат:Қазақстан сыртқы істер министрлері]]
[[Санат:Қазақстан сыртқы істер министрлері]]
[[Санат:КСРО дипломаттары]]
[[Санат:БҰҰ лауазымды тұлғалары]]
[[Санат:Қазақстан дипломаттары]]
[[Санат:Қазақстан дипломаттары]]
[[Санат:Қазақстан премьер-министрлері]]
[[Санат:Қазақстан премьер-министрлері]]
250-жол: 609-жол:
[[Санат:Қазақстан Парламенті Сенатының депутаттары]]
[[Санат:Қазақстан Парламенті Сенатының депутаттары]]
[[Санат:Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институты түлектері]]
[[Санат:Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институты түлектері]]
[[Санат:РФ СІМ Дипломатиялық академиясы түлектері]]
[[Санат:Біріккен Ұлттар Ұйымының лауазымды адамдары]]
[[Санат:Біріккен Ұлттар Ұйымының лауазымды адамдары]]
[[Санат:ТМД грамотасының иегерлері]]
[[Санат:ТМД грамотасының иегерлері]]
[[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары]]
[[Санат:Қазіргі мемлекет басшылары]]
[[Санат:Қазақстан президенттері]]
[[Санат:Қазақстан президенттері]]
[[Санат:Қазақстан президенттігіне үміткерлер (2019)]]
[[Санат:Қазақстан президенттігіне үміткерлер (2022)]]

05:25, 2024 ж. мамырдың 10 кезіндегі соңғы нұсқа

Қасым-Жомарт Тоқаев
Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев
Тоқаев, 2024 жыл
Лауазымы
Ту
Ту
 Қазақстанның 2-Президенті
Ту
Ту
12 маусым 2019 жылдан бастап
(м. а. 20 наурыз — 12 маусым 2019)
Премьер-Министр Асқар Мамин
Әлихан Смайылов
Роман Скляр (м.а.)
Олжас Бектенов
Ізашары Нұрсұлтан Назарбаев
Ту
Ту
 Қазақстан халқы ассамблеясының төрағасы
Ту
Ту
28 сәуір 2021 жылдан бастап
Ізашары Нұрсұлтан Назарбаев
Ту
Ту
 Қазақстан Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы
Ту
Ту
5 қаңтар 2022 жылдан бастап
Ізашары Нұрсұлтан Назарбаев
Ту
Ту
 Аманат партиясының төрағасы
Ту
Ту
28 қаңтар — 26 сәуір 2022
(1 наурыз 2022 жылға дейін Нұр Отан деп аталған)
Ізашары Нұрсұлтан Назарбаев
Ізбасары Ерлан Қошанов
Ту
Ту
 ТМД мемлекет басшылары кеңесінің 22-төрағасы
Ту
Ту
1 қаңтар — 31 желтоқсан 2022
Ізашары Александр Лукашенко
Ізбасары Садыр Жапаров
Ту
Ту
 Қазақстан Парламенті Сенатының 6-Төрағасы
Ту
Ту
16 қазан 2013 — 20 наурыз 2019
Ізашары Қайрат Мәми
Ізбасары Дариға Назарбаева
11 қаңтар 2007 — 15 сәуір 2011
Ізашары Қайрат Мәми
Ізбасары Нұртай Әбіқаев
Ту
Ту
 БҰҰ бас хатшысының орынбасары
Ту
Ту
12 наурыз 2011 — 16 қазан 2013
Ізашары Сергей Орджоникидзе
Ізбасары Микаэль Мёллер
Ту
Ту
 Сыртқы істер министрі
Ту
Ту
29 қаңтар 2002 — 11 қаңтар 2007
Ізашары Ерлан Ыдырысов
Ізбасары Марат Тәжин
қазан 1994 — 12 қазан 1999
Ізашары Қанат Саудабаев
Ізбасары Ерлан Ыдырысов
Өмірбаяны
Партиясы Партиясыз (1991–1999; 2022–)
Аманат (1999–2022)
Білімі Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институты (1975)
Ресей СІМ Дипломатиялық академиясы (1992)
Азаматтығы  КСРО →  Қазақстан
Діні ислам
Дүниеге келуі 17 мамыр 1953 (1953-05-17) (70 жас)
Алматы, Қазақ КСР, КСРО
Әкесі Кемел Тоқаев
Анасы Тұрар Шабарбаева
Жұбайы Надежда Давыдовна Тоқаева (1957 туған, ажырасқан)
Балалары ұлы Тимур
Сайты Президенттің ресми сайты
Әскери қызметі
Қызмет еткен жылдары 2019 жылдан бері
Әскер түрі Қазақстан Республикасы Қарулы Күштері
Атағы
Жоғарғы Бас Қолбасшы
Қолтаңбасы Қолтаңбасы
Марапаттары
Қасым-Жомарт Тоқаев Ортаққорда
өңдеу Үлгі құжаттамасын қараңыз

Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев (17 мамыр 1953 жыл, Алматы) — қазақстандық мемлекет қайраткері, Қазақстанның екінші Президенті (2019–).

2019 жылғы 20 наурыздан бастап Қазақстан Республикасының Президенті міндетін атқарушы, ал 2019 жылғы 12 маусымнан бастап сайланған әрекет етуші Қазақстан Республикасының Президенті, Қарулы Күштерінің Жоғарғы Бас Қолбасшысы және Қазақстан Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы (2022 жылдан бастап).

Қасым-Жомарт Тоқаев Аманат партиясының көшбасшысы (2022), екі мерзім Сенат төрағасы (2013–2019, 2007–2011), БҰҰ Бас хатшысының орынбасары (2011–2013), екі рет Қазақстан Сыртқы істер министрі (2002–2007, 1994–1999) және Қазақстан Республикасының Премьер-министрі (1999–2002) ретінде қызмет атқарды.

Саяси ғылымдар докторы және Төтенше және өкілетті елші дипломатикалық дәрежелері бар. Қасым-Жомарт Тоқаев қазақ, орыс, ағылшын, қытай және француз тілдерін меңгерген. Дипломатияға қатысты бірнеше кітаптың авторы. Үстел теннисін жақсы көреді.

Елде тұрақтылық сақталды да, саяси өзгеріс орын алды және жаңа реформалар жүрді, алайда оған қарамастан Тоқаевтың басшылығы шетелдік және жергілікті ақпарат көздерінен кейде адам құқықтарын бұзған және авторитарлық болып келеді деген сыни пікір көреді.[1] 2022 жылғы Credit Suisse құпия деректерінің жариялғаны Тоқаевтар отбасының кем дегенде 1998 жылдан бері оффшорлық активтерінің күрделі желісін басқарып жатқанын белгілі қылды.[2]

Отбасы

Қасым-Жомарт Тоқаев 1953 жылғы 17 мамырда Алматы қаласында дүниеге келген.

Әкесі Кемел Тоқайұлы Тоқаев (1923–1986) — Ұлы Отан соғысының ардагері, қазақ жазушысы. 20 жасында Киевті босату кезінде бір рота автоматшылар командирі болатын. Соғыстан кейін тұңғыш қазақстандық детектив жанрындағы жазушы ретінде қалыптасты. Ұзақ жылдар бойы Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесінің "Жаршысы" журналында редактор болды. Анасы Тұрар Шабарбаева (1931–2000) Алматы шет тілдері педагогикалық институтында жұмыс істеген.[3] Отбасында бір ұл және екі қыз Қарлыға (1956) және Қарлығаш (1960).

Қасым-Жомарт Тоқаевтың атын ата-анасы Қасым Болтаев (Тоқаев) есімді ағасының құрметіне қойған. Қасым Қызыл әскер құрамында соғысқа аттанып, Ржев шайқасында қаза болды.[4] Соғыстан кейін Кемел Тоқаевқа Тың игеру бағдарламасына қосқан үлесі үшін медаль берілді.

Балалық шағының бір бөлігін Қасым-Жомарт Тоқаев қазіргі Жетісу облысының Қаратал ауданындағы Кәлпе ауылында өткізеді.[5] 1970 жылы Алматы қаласындағы Ілияс Есенберлин атындағы №25 мектепті аяқтайды. Мектеп француз тілін тереңдетіп оқытады.

1975 жылы Мәскеу мемлекеттік халықаралық қатынастар институтын "Халықаралық қатынастар" мамандығы бойынша аяқтады. Сыртқы істер министрлігінің жолдамасымен Кеңес Одағының Қытай Халық Республикасындағы елшілігінде диплом алдындағы тағылымдамадан өтеді, кейін Кеңес Одағының Сингапур Республикасындағы елшілігіне жұмысқа жолданады. 1979 жылы КСРО Сыртқы істер министрлігінің аппаратына оралды.

1983–1984 жылдар аралығында Бейжің тілтану институтында тағылымдамадан өтті. 1984–1985 жылдар аралығында КСРО Сыртқы істер министрлігінде қызмет атқарып, кейіннен Кеңес Одағының Қытай Халық Республикасындағы елшілігіне жіберілді. Онда 1991 жылға дейін екінші хатшы, бірінші хатшы және кеңесші лауазымдарында қызмет атқарды. 1989 жылы КСРО Бас хатшысы Михаил Горбачев Қытайға жасаған сапары кезінде Дэн Сяопинмен болған келессөздерде аудармашы болды[6].

1992 жылы Ресей Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясын тәмамдады.[7]

1998 жылы тарих ғылымдарының кандидаты ретінде "Қазақстанның сыртқы саясатындағы Азия-Тынық мұхит елдірі" тақырыбында кандидаттық диссертациясын қорғады. Ал 2001 жылы саяси ғылымдар докторы ретінде "Жаңа жаһандық тәртіп заманында Қазақстан Республикасының сыртқы саясаты" тақырыбында докторлық диссертациясын қорғады[8].

Саяси қызметі

Сыртқы істер министрінің орынбасары (1992–1994)

1992 жылғы наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан Сыртқы істер министрінің орынбасары болып тағайындалды.

1993 жылы ол Қазақстан Сыртқы істер министрінің бірінші орынбасары ретінде қызмет атқарды.

Сыртқы істер министрі (1994–1999)

1994 жылғы 13 қазанда Тоқаев Қазақстанның Сыртқы істер министрі болып тағайындалды.

1999 жылы наурыз-қазан аралығында Нұрлан Балғымбаев басқарған Үкіметте премьер-министрдің орынбасары.

Қазақстан премьер-министрі (1999–2002)

Толық мақаласы: Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі
Премьер-министр Тоқаев (сол жақта) пен Ресей премьер-министрі Владимир Путин, 19 қаңтар 2000

1999 жылғы наурызда Тоқаев Қазақстан премьер-министрінің орынбасары болып тағайындалды.

1999 жылғы қазанда ол, Парламенттің қолдауымен және Президент жарлығымен Қазақстан премьер-министрі болып сайланды. Премьерлігі тұсында елдің ЖІӨ өсімі 2001 жылы 13.5% өссе, инфляция 11.2% азайды.[9]

2001 жылғы 20 қарашада Хабар тікелей эфирінде, Тоқаев президент Нұрсұлтан Назарбаевты егер өзі «интригант» деп атаған бірнеше мемлекеттік шенеунікті жұмыстан босатпаса, премьер-министр қызметінен кетемін деп мәлімдеме жасады. Аталған «кәсіби емес» шенеуніктер қатарында премьер орынбасары Ораз Жандосов, Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрі Әлихан Бәйменов, Павлодар облысының әкімі Ғалымжан Жақиянов және Қорғаныс министрінің орынбасары Жаннат Ертілесова болды. Оларды Тоқаев атқарушы билікті орталықсыздандырғысы келеді және демократизацияға кедергі жасап жатыр деген айыптар тақты.[10] Тоқаевтың сөзінен кейін Назарбаев үкіметтің 6 мүшесін, соның ішінде Жандосов, Жақиянов және Ертілесованы қызметтерінен босатты.[11]

Мемлекеттік хатшы (2002–2007)

Тоқаев (сол жақтан бірінші отырған) және Қазақстан президенті Нұрсұлтан Назарбаев (үшінші), 9 қыркүйек 2004, Вена, Аустрия

Сыртқы істер министрі ретінде Тоқаев жаһандық ядролық қару-жарақты таратпау үдерісіне белсенді атсалысты. 1995 және 2005 жылдары ол Нью-Йорктағы Ядролық қаруды таратпау туралы шартқа шолу конференцияларына қатысты. 1996 жылы ол Нью-Йоркта Ядролық сынақтарға жаппай тыйым салу туралы шартқа және 2005 жылы Семейде Орталық Азия ядросыз аймағы шартына қол қойды.

Тоқаев Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының және Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының Сыртқы істер министрлері Кеңесінің төрағасы болып сайланған және Біріккен Ұлттар Ұйымы Бас Ассамблеясының 10 сессиясына қатысқан.

Сенат төрағасы (2007–2011)

Қасым-Жомарт Тоқаев, Сергей Лавров пен Джон Керри, 13 қыркүйек 2013

2007 жылғы қаңтарда Тоқаев Қазақстан Парламенті Сенатының төрағасы болып сайланды.

2008 жылы Сенат төрағасы ретінде, ол ЕҚЫҰ Парламенттік ассамблеясының вице-президенті болып сайланды. Ол бұл қызметте 15 сәуір 2011 жылға дейін болды.

БҰҰ Бас хатшысының орынбасары

Тоқаевтың БҰҰ Еуропалық экономикалық комиссиясы алдында сөз сөйлеуі, 1 қазан 2012

2011 жылғы наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев БҰҰ Бас хатшысының орынбасары, БҰҰ Женевадағы бөлімшесінің Бас директоры, сондай-ақ Қарусыздану жөніндегі конференцияда БҰҰ Бас хатшысының жеке өкілі болып тағайындалды. Сонымен қатар ол Қарусыздану жөніндегі конференцияның Бас хатшысы лауазымын атқарды.

Тоқаевтың саясаттану ғылымдарының докторантурасы бар. Ол — тоғыз кітаптың және халықаралық қатынастар туралы біршама мақаланың авторы. Ресейлік биографиялық институт оған «2018 жылғы Жыл адамы» атағын берді.

Сенат төрағасы (2013–2019)

2013 жылғы 16 қазанда ол Қазақстан Сенатының төрағасы болып қайта сайланды, Тоқаевтың кандидатурасына сенаторлар бір ауыздан дауыс берді.[12]

2016 жылғы жер мәселесі жайлы наразылық шаралары кезінде Тоқаев елдегі жер мәселесін шешу сын көзімен қарау керек деді.[13]

Президенттігі (2019–)

Толық мақаласы: Қасым-Жомарт Тоқаевтың президенттігі

2019 жылғы 19 наурызда Қазақстан президенті Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев өкілеттігін өз еркімен тоқтататынын мәлімдеді.[14] Конституция бойынша бұл жағдайда Президент міндетін Сенат төрағасы атқарады.[15] 20 наурызда Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан президенті міндетін атқарушысы ретінде ант қабылдады.[16] Инаугурациясының аяқталғаннан кейін Астана қаласының атауын Назарбаевтың құрметіне Нұр-Сұлтан болып өзгертуді ұсынды. Парламент сол күні қаланың жаңа атауын бекітті[17][18][19]. 23 сәуір күні Нұр Отан партиясы Қ.Тоқаевты кезектен тыс президент сайлауына үміткер ретінде ұсынды. Президент сайлауы сол жылғы 9 маусымда өтті. Президент сайлауында жалпы дауыстың 70,96% жинады.[20] 12 маусымда жаңа сайланған Президент ретінде ант беріп, ресми түрде қызметке кіріседі. Иннаугурация Нұр-Сұлтанның Тәуелсіздік сарайында өтті.[16]

2021 жылғы сәуірден бастап Қазақстан халқы ассамблеясының төрағасы, ал 2022 жылғы қаңтардан бастап Қазақстан Қауіпсіздік кеңесінің төрағасы болды. Осы уақытта Нұр Отан партиясының төрағасы ретінде сайланып, сәуір айында партиядан шығатынын мәлімдеді. Алғашқы кезеңде бірнеше әлеуметтік-экономикалық реформалар жасалды, соның қатарында мұғалімдердің еңбекақысын көтеру, әлеуметтік жағынан осал отбасылырының несиелерін кешіру, өлім жазасына тиым салу, жергілікті өзін өзі басқаруды күшейту, саяси партиялар мен сайлау туралы заңдарға өзгерістер енгізілді.

2022 жылғы қаңтарда Қазақстанда жаппай қарсылық митингтері өтті. Ақтау мен Жаңаөзен қалаларында жергілікті халық газдың екі есе өсуіне наразылық білдірді. Кейін минингті қолдау Қазақстанның басқа қалаларында да басталды. Асқар Мамин басқарған үкімет оставкаға жіберілді. Жаңа үкіметтің премьер-министрі ретінде Әлихан Смайылов тағайындалды.

Қаңтар оқиғасынан кейін Қасым-Жомарт Тоқаев жаңа өзгерістер және трансформация туралы хабарлады. Наурыз айында Қазақстан халқына жасаған жолдауында елдің саяси жүйесін модернизациялау мен демократизациялау мақсатында Конституцияға өзгерістер енгізуді ұсынды. Сәуір айында Конституцияға өзгерістер енгізу туралы жалпыхалықтық Референдум өткізуді ұсынды. Референдумға қатысқан азаматтардың 77,18% өзгерістерді қолдады. 8 маусым күніаталған өзгерістер өз күшіне енді. Бұл өзгерістер супер президенттік басқару жүйесін мықты парламенті бар президенттік жүйеге өзгеруге ықпал етуі тиіс.

2022 жылғы 1 қыркүйекте Қазақстан халқына жолдауында алғашқы 5 жылдық президенттік мерзімінің 2024 жылы аяқталатынына қарамастан кезектен тыс президент сайлауын өткізу ұсынды. Сонымен қатар сайлаудан кейін президент өкілеттілік меозімін 5 жылдан 7 жылға ұзарту туралы және бір ғана мерзімге сайлану туралы ұсыныс енгізетінін хабарлады. 2 қыркүйек күні "Жаңа Қазақстан" деп аталатын депутаттық топ Конституцияда президент өкілеттігін сайлауға дейін өзгертіп, бір ғана мерзіммен шектеу туралы ұсыныс жасады. 13 қыркүйек күні Конституциялық кеңес ұсынылған өзгерістерді бекітті. 16 қыркүйек күні Қазақстан Парламенті Конституцияға өзгерістерді енгізу туралы заң қабылдады.

2022 жылғы 21 қыркүйекте Қасым-Жомарт Тоқаев кезектен тыс президент сайлауын 2022 жылғы 22 қараша күніөткізу туралы жарлыққа қол қойды.

6 қазанда Қасым-Жомарт Тоқаев халықтық коалиция (құрамында Аманат, Ақ жол және Қазақстан халық партиясы кіретін) атынан президенттік сайлауға үміткер ретінде ұсынылды.

20 қарашада өткен президент сайлауында 81,31% дауыс жинады. 26 қараша күні жаңа сайланған президент ретінде қызметке кірісті.

2019

Қасым-Жомарт Тоқаев (оң жақта) пен Ресей президенті Владимир Путин, 3 сәуір 2019

2019 жылғы маусымда болған, Арыс трагедиясы деп аталып кеткен Арыс қаласындағы жарылыс сериясынан кейін Тоқаев қылмыстық іс қозғап, Ішкі істер және Қорғаныс министрліктеріне ықтимал жарылыстардың алдын алуын тапсырды да, кінәлілер жауапқа тартылады деп уәде берді.[21][22] 25 маусымда ол қаланың эвакуациялық пунктіне барып, жергілікті халықпен кездесті.[22]

Тоқаев өзінің президент ретіндегі халыққа арналған тұңғыш жолдауын 2019 жылғы 2 қыркүйекте берген. Жолдауында ол қоғамның және қауіпсіздіктің дамуына, жергілікті бизнестерді қолдауға және елдегі экономикалық дамудың орнауына біраз назар аударды.[23]

2019 жылғы қазанда Қорғаныс, Ішкі істер және Сыртқы істер министрлерін қоспағанда, министрлікке әлеуетті үміткерлердің барлығы тағайындалмас бұрын Назарбаевтың мақұлдауын алуы қажет екені белгілі болды.[24]

Сол жылғы Bek Air ұшақ апатынан кейін Тоқаев 2019 жылғы 28 желтоқсанды Ұлттық аза тұту күні қылып жариялап, кінәлілердің барлығы заң бойынша жазаланады деп уәде берді.[25]

2020

2020 жылғы ақпанда орын алған Масанчи ауылындағы ұлтаралық қақтығыстан кейін Тоқаев Қордай ауданы әкімін, Жамбыл облысы әкімінің орынбасарын және облыс пен аудан полиция басшыларын қызметінен босатты.[26] Қазақтар мен дүнгендер арасында болған ұлтаралық қақтығысты ол "екі қылмыстық топ" арасында болған қақтығыс әкеп соқты деді.[27]

Informburo агенттігіне берген сұхбатында Тоқаев Мұхтар Жәкішевтің жағдайы жайлы сөйледі: "Бұл мәселе тек соттың құзыретіне жатады. Мен, әрине, Жәкішевтің денсаулығына байланысты шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы бірнеше рет өтініш жасағанын білемін. Сот отырысы 3 наурызда өтеді. Оның шешімін күтейік, оның әділ жасалатынына күмәнім жоқ".[28] 2020 жылғы 3 наурызда Семей қалалық соты Жәкішевті шартты түрде мерзімінен бұрын босату туралы өтінішті қанағаттандырды. Ол 2009 жылдан бері 14 жыл түрмеде отырған еді.[29]

2020 жылғы 2 мамырда Назарбаевтың қызы Дариға Назарбаева Тоқаев жарлығымен Сенаттан және Сенат төрағасы лауазымынан босатылған еді.[30] Осы шешімнің себебі жайлы біраз теория пайда болған; біреулер оны Тоқаев саяси ықпалының көбеюімен байланыстырса, басқалар ол биліктегі элита арасындағы қақтығыстан шыққан дейді.[31][30]

1 қыркүйекте берген Халыққа жолдауында Тоқаев жоспарланған жеті реформа жайлы сөйледі. Оған қоса ол Қазақстанның әлеуметтік жүйесін оңтайландыру, өнімділікті арттыру және жасыл экономиканы құру, бизнес жағдайын теңестіру, білімге көбірек инвестиция салу және басқаруды қадағалау туралы айтты.[32]

2021

Түркі Мемлекеттер Ұйымының 8-саммиті, 12 қараша 2021, Ыстанбұл

2020 жылғы күзде Тоқаев 2021 жылғы парламент сайлауы өтетін күнді бекітті. Президент сөзінше, «Орталық сайлау комиссиясы мен Бас прокуратура сайлаудың заңдылығын, ашықтығын және әділдігін сақтау үшін тұрақты бақылау жүргізіп отырады».[33] Сайлау күні Тоқаев үкіметтің заңға сәйкес қызметінен босатылатынын және премьер-министр мен кабинет мүшелерін тағайындау мәселесінде жаңадан сайланған депутаттармен және партия жетекшілерімен кеңесетінін айтты.[34] Сайлау нәтижесінде биліктегі Нұр Отан партиясы қайта көпшілік партиясы болды да,[35] Асқар Мамин премьер-министр болып қайта сайланды.[36] Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымының (ЕҚЫҰ) сарапшылары «сайлау еш бәсекесіз өтті» және «саяси партияның барлығы да биліктегі партияның жобаларын қолдай береді, сайлаушылардың таңдайтын еш саяси альтернативасы жоқ» деген.[37]

2021 жылғы 28 сәуірде Назарбаев Қазақстан халқы ассамблеясының (ҚХА) төрағасы қызметінен кетті. Оның ізбасары президент Тоқаев болды, оның төрағалыққа үміткерлігін ҚХА мүшелерінің көпшілігі қолдады. Тоқаев Назарбаевты «тарихи еңбегі» үшін Ассамблеяның Құрметті Төрағасы қылды.[38]

2021 жылғы 23 қарашада Назарбаевтың баспасөз хатшысы Айдос Үкібай Назарбаевтың Нұр Отан жетекшісі лауазымының Тоқаевқа беретінін жариялады.

2022

Әзербайжан президенті Ильхам Әлиев (сол жақта) және Қасым-Жомарт Тоқаев

2022 жылғы қаңтарда орын алған ірі наразылық шараларынан кейін Тоқаев Асқар Мамин мен оның үкіметін қызметінен босатты.[39] Бастапқыда наразылық акцияларының жұртшылықты тыныштандыруға тырысып, Тоқаев жаңа реформаларын жариялауды жоспарлаған[40] және сұйытылған табиғи газ, дизель отыны және бензин, сондай-ақ әлеуметтік маңызы бар өзге де тауарлар бағаларын бақылауды енгізген еді,[41] алайда наразылық шараларының жалғаса бергенінен Тоқаев армияға наразылық білдірушілерге қарсы күш қолдануды және «ескертусіз оқ атуды» бұйырды.[42] 11 қаңтарда Тоқаев Әлихан Смайыловты премьер-министр қылып тағайындады.[43]

2022 жылғы 16 наурызда Тоқаев конституциялық реформалардың бекітілуін және президент өкілеттіктерінің азаюын ұсынды. Оның сөзінше, елдің «суперпрезиденттік республика» жүйесінен «күші бар парламентті президенттік республикаға» көшкені жөн. 26 сәуірде ол Аманат партиясынан шықты. 5 маусымда өткен референдум нәтижесінде президентке президенттігі кезінде партия құрамында болуына тыйым салынды.[44]

Қасым-Жомарт Тоқаев 2022 жылғы 20 қарашада өткен кезектен тыс президент сайлауында жалпы дауыстың 81,31% жинап, жеңіске жетті. 2022 жылғы 26 қарашада оның екінші ұлықтау рәсімі өтті.

2023

Тоқаев қызметке кіріскеннен кейін 2023 жылғы қаңтарда Сенат сайлауының өтетінін жариялап, бұл сайлауды «саяси жаңғыру үдерісін жоспарлы түрде жалғастырудың» бір бөлігі ретінде көретінін атап өтті де, сайлау қорытындысы бойынша «сенаттың депутаттық корпусының бір бөлігі бәсекелестік және ашықтық қағидаттары негізінде жаңарады» деді.[45] Сайлау кезінде өз үміткерлігін жариялаған 130 кандидат[46] арасынан жергілікті мәслихаттар 20-ын сенатор қылып сайлады (Конституция бойынша сенатқа әрбір облыс, республикалық маңызы бар қала мен астанадан екі депутаттан сайланады).[47] Қалған 10 кандидатты президент ұсынады, олардың жартысы халық ассамблеясының ұсынысы бойынша.

2023 жылғы 19 қаңтарда Тоқаев 7-шақырылған Мәжілісті ресми түрде тарату және кезектен тыс парламент сайлауын 2023 жылғы 19 наурызда өткізу туралы президент жарлығына қол қойды.[48] Бұл күн әдейі Наурыз мейрамы мен бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаев отставкасының төрт жылдығына орай таңдалды деп есептеледі.[49] Жарлыққа қол қойған кезінде Тоқаев Мәжіліс депутаттардың жұмыстарына жоғары баға беріп, олар «жоғары кәсібиліктің, азаматтардың алдындағы жауапкершіліктің және шынайы патриотизмнің» үлгісін көрсеткенін айтты.[50] Ол сондай-ақ кезектен тыс сайлау «Күшті Президент – ықпалды Парламент – есеп беретін Үкімет» формуласымен сәйкес келетін «мемлекеттік билік институттарын жаңғыртудың» соңғы кезеңі болатынын айтты.[51] 27 наурызда сайлау нәтижесі ресми түрде жарияланды да, ең көп мандатқа ие болған партияның Аманат болғаны белгілі болды.[52] Сайлаудан кейін көп ұзамай Екінші Әлихан Смайылов үкіметі де өз қызметін бастады.[53]

15 ақпанда Тоқаев Нұрсұлтан Назарбаевтың көптеген артықшылықтарын, соның ішінде мемлекеттен өмір бойы қаржылай қолдау көру, халыққа үндеу жасау және шенеуніктерге кеңес беру құқықтарын жою туралы заңға қол қойды және оның жақын туыстарын заңды иммунитеттен айырды.[54] Көп ұзамай Назарбаев заң бойынша Елбасы құрметті атағынан да айырылды.[55]

Тоқаев 9 мамырда Мәскеуде өткен Жеңіс күніне орай өткен парадқа қатысты.[56] Бұл Ресейдің Украинаға басып кіруі басталғаннан бергі екінші Жеңіс шеруі болды, бірақ 2022 жылғы парадтан айырмашылығы, бұл жолы Мәскеудегі парадқа бірнеше шетелдік көшбасшылар,[57] соның ішінде Армения премьер-министрі Никол Пашинян, Беларусь президенті Александр Лукашенко, Қырғызстан президенті Садыр Жапаров, Тәжікстан президенті Эмомали Рахмон, Түрікменстан президенті Сердар Бердімұхамедов және Өзбекстан президенті Шавкат Мирзиёев қатысты.[58]

2023 жылғы маусымда Абай облысында найзағай нәтижесінде ірі өрт басталды. 11 маусымда Тоқаев облысқа ұшып келді де, сол күні елде жалпыұлттық аза тұту күнін жариялады.[59] Сол күні кешке ол өрт сөндіру кезінде қаза тапқандардың барлығын "Құрмет" орденімен марапаттады.[60] Ауқымды өрт 13 шілде күні 13:00 де толығымен сөндірілді.

2023 жылғы 3 қарашада Астанада Тоқаев төрағалық еткен Түркі Мемлекеттері Ұйымының 2023 жылғы саммиті өтті.[61]

2024

2024 жылғы наурызда, Атырауда айтқан Ұлттық Құрылтай алдындағы сөзінде Тоқаев Қазақстан елтаңбасы дизайнының өзгеретінін және жаңа дизайнның байқау арқылы таңдалатынын айтты.[62] Елтаңбаның дизайны оның «Кеңес заманындағы елтаңбаға ұқсата» бергеннен және тым «эклектрикалық», «күрделі» болғанынан өзгертілетіні де айтылды. Тоқаев оған қоса діни киімді сынады да, оны «дәстүрлі құндылыққа жасалған ашық шабуыл» деді.[62]

Саяси реформалары

Толық мақаласы: Қасым-Жомарт Тоқаевтың президенттігі
Тоқаевтың үкімет мүшелері мен Мәжіліс депутаттарымен кездесуі, қаңтар 2021

2022 жылғы мамырда Тоқаев "Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы",[63] "Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы",[64] "«Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы",[65] "Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы"[66] және "Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер енгізу туралы" заңдарына қол қойды. Ол өзінің халыққа Жолдауында «заманауи мемлекет құру үшін Қазақстан көппартиялы жүйе құруы керек» деп, биліктегі Нұр Отан партиясы басқа партиялармен көбірек ынтымақтасуы керектігін айтты.

«Халық үніне құлақ асатын мемлекет» идеясы

Тоқаев мемлекеттік саясатының маңызды элементтерінің бірі «Халық үніне құлақ асатын мемлекет» идеясын (кейде Естуші мемлекет, не Тыңдаушы мемлекет) ұсыну болды, онда мемлекеттік басқару «мемлекет үшін азамат емес, азамат үшін мемлекет» деген қағиданы ұстанатын болады. Тоқаев азаматтық қоғамды тыңдайтын мемлекет концепциясын ілгерілететін саяси реформалар жүргізуді жақтады.[32] Сондай-ақ Тоқаев 2021 жылы ауылдық округтер, кенттер мен ауылдар әкімдерін тікелей сайлауды өткізуді ұсынды және ол жайлы заң жобасына 2020 жылы қол қойды.[67][68]

2021 жылғы парламент сайлауы нәтижесінде тіркелген 5 партияның үшеуі ғана Мәжілістегі мандатқа қол жеткізді. 7-Парламенттің ашылу рәсімінде Тоқаев пайыздық тосқауылдың 7% 5% түсірілгенін және "Бәріне қарсымын" таңдауының бюллетеньге қайта қойылғанын ұсынды.[69] Парламент Тоқаев ұсынған бұл конституциялық реформаларды қабылдады да, ол 2021 жылғы 25 мамырда күшке енді.[70]

Ұлттық Құрылтайдың құрылуы

2022 жылғы 14 маусымда Тоқаев Ұлттық Құрылтайды құру туралы заңға қолын қойды. Бұл орган Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің ізбасары болды.[71]

Өлім жазасы

2019 жылғы желтоқсанда Тоқаев Қазақстанның Азаматтық және саяси құқықтар туралы халықаралық пактінің екінші факультативтік хаттамасына (ағыл.)қаз. қол қоятынын айтты. Оның бұл сөзі Ұлттық қоғамдық сенім кеңесінің адам құқығы туралы талқысынан кейін айтылған еді. Осы жерден Тоқаев Сыртқы істер министрлігіне елдегі өлім жазасын жою шараларын белгілейтін Екінші факультативтік хаттамаға қосылу процесін бастау міндетін қойды.[72][73]

қазақстанның Біріккен Ұлттар Ұйымындағы өкілі Қайрат Омаров хаттамаға қол қойды.[72] 2021 жылғы 2 қаңтарда Тоқаев өлім жазасын жойған заңнамаға қолын қойды.[74]

Экономикалық реформалары

Толық мақаласы: Қазақстан экономикасы
Мәжіліс депутаттарының алдында сөз сөйлеп жатқан Тоқаев, 2023 жылғы наурыз

Тоқаев президент болған алғашқы айларда халықтың әлеуметтік осал топтарына түсетін жүктемені азайту мақсатында банктерге үкіметтік көмек көрсетуді тоқтатты және несиелерді кешіру жүйесін енгізді.[75] 2020 жылы мұғалім, дәрігер мен әлеуметтік қызметкерлердің жалақылары өсті.[76]

COVID-19 пандемиясының себебінен шыққан жаһандық рецессия барысында Тоқаев үкіметке «барлық әлеуметтік міндеттемелерді» орындайтын дағдарысқа қарсы жоспар құруды тапсырды.[77] Жауап ретінде арзан несие, салықтық жеңілдіктер, аудитті қысқарту және жұмыспен қамтуды ынталандыру арқылы жеке сектордың ауыртпалығын жеңілдетуге бағытталған бірқатар пакеттер ашылды.[78] Пандемия өршіген сайын тауарларға инфляция өсе бастады, бұл әсіресе Қазақстанның батысында әлеуметтік және еңбек наразылығының артуына әкелді.[79] Тоқаев бұған жауап ретінде үкімет пен орталық банкті тым «дәрменсіз» деп айыптап, оларды инфляция деңгейін төмендетуге шақырып, мемлекеттік бюджеттегі ақша массасының артық мөлшерін атап өтті.[80]

2021 жылғы қыркүйекте елдегі ең төмен жалақы 2018 жылдан бері тұңғыш рет өсірілді.[81]

COVID-19 пандемиясы

Толық мақаласы: Қазақстандағы COVID-19 пандемиясы

2020 жылғы наурызда Қазақстанда COVID-19 індетінің таралуына байланысты Тоқаев 15 наурызда елде төтенше жағдай енгізді.[82]

Тоқаев ұлттық телеарна арқылы сөйлеген сөзінде «Мемлекет жұмысының тұрақтылығын қамтамасыз ету шаралары туралы» арнайы жарлыққа қол қойғанын атап өтіп, құжаттар мемлекеттік органдар қызметінің тиімділігін арттыруға, билік вертикалын нығайтуға және барлық қажетті шешімдерді жедел қабылдауға мүмкіндік беретінін атап өтті.[83] Вирустың таралуын тежеу үшін Тоқаев Наурыз мейрамына арналған іс-шараларды да, Жеңіс күніне арналған әскери парадты да тоқтатуға бұйрық берді.[84]

COVID-19 вакцинациясының жақтаушысы ретінде Тоқаев Денсаулық сақтау министрлігі мен бүкіл үкіметтің вакцинаны енгізудің алғашқы айларындағы баяу қарқыны үшін сынға алды.[85] Вакцинаға деген қоғамның сенімін арттыру мақсатында Тоқаев 2021 жылғы сәуірде Қазақстанда шығарылған Спутник V COVID-19 вакцинасының дозасын алды, баспасөз хатшысының айтуынша, Тоқаев нәтижеде ешқандай жанама әсер сезінбеген.[86]

Білім беру

2019 жылғы сәуірде өткен мұғалімдер конференциясында Тоқаев төрт жыл ішінде Қазақстандағы мектеп мұғалімдерінің орташа жалақысы екі есеге өсетінін мәлімдеді. Сондай-ақ ол Білім және ғылым министрлігіне аз қамтылған отбасылардағы және әлеуметтік жағдайы төмен аудандардағы мектептердегі балалардың академиялық алшақтығын жою үшін арнайы бағдарламалар әзірлеп, іске қосуды тапсырды да, әсіресе ауыл мен қала арасындағы білім берудегі теңсіздікті еңсеру қажеттігін атап өтті.[87]

Энергетика

Толық мақаласы: Қазақстан энергетикасы

Тоқаев 2019 жылғы сәуірде атом электр стансасының Қазақстанда орнатылу қажеттігін білдіріп, ел 2030 жылға қарай электр энергиясының тапшылығына тап болады деп мәлімдеді.[88]

2021 жылғы мамырда Тоқаев Төмен көміртекті даму тұжырымдамасын жариялады, бұл — 2035 жылға қарай елдің энергетикалық балансын дамыту арқылы Қазақстанның көмірге тәуелділігін азайтуды көздейтін жоба.

Экология

2019 жылғы 17 маусымда Тоқаев Экология, геология және табиғи ресурстар министрлігін құрды да, тұңғыш министрі қылып Мағзұм Мырзағалиевты тағайындады.[89] Министрлікке қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды ұтымды пайдалану, минералдық-шикізат базасын геология мен молықтыру, сондай-ақ қатты тұрмыстық қалдықтарды, су және сарқынды суларды тазарту, орман шаруашылығын қадағалау өкілеттігі берілді.[90] 2023 жылғы 4 қаңтарда министрлік ыдыратылды, орнына Индустрия және инфрақұрылымдық даму мен Экология және табиғи ресурстар министрліктеріне бөлінді.

Тоқаев Алматының ластанған ауасы жайлы алаңдайтынын айтқан.[91] Ол 2021 жылы үкіметке, қалалық әкімдікке және «Самұрық-Энерго» компаниясына стансадан шығатын зиянды шығарындыларды шектеу үшін «Алматы-2» ЖЭО-ны табиғи газға көшіру туралы түпкілікті шешімді орындауды тапсырды.[92] Алайда 2022 жылғы сараптар Алматы ауасының тазалығы жақсармай жатқанын дәлелдеді.[91][93]

Денсаулық сақтау

Толық мақаласы: Қазақстандағы денсаулық сақтау жүйесі

2020 жылғы 7 шілдеде Тоқаев «Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы» жаңа кодекске және «Кейбір заңнамалық актілерге денсаулық сақтау мәселелері бойынша өзгерістер мен толықтырулар енгізу туралы» заңға қол қойды, ол медицина қызметкерлерінің заңи қорғауын күшейтті, азаматтың вакцинацияға қатысты құқықтарын қайта анықтады. Сондай-ақ, кодекс электронды темекіні тұтынуға шектеу қойып, снюс пен басқа да шегілмейтін темекі бұйымдарын әкелуге, өндіруге және таратуға тыйым салды, сондай-ақ темекі өнімдерін 21 жасқа толмаған тұлғаларға өткізгені үшін әкімшілік жауапкершілік енгізді.[94]

Сыртқы саясаты

Толық мақаласы: Президент Қасым-Жомарт Тоқаев халықаралық сапарларының тізімі

Тоқаев өзінен бұрынғы президент Нұрсұлтан Назарбаев бастаған сыртқы саясатты жалғастыратынына уәде берді. Бұл саясат шетел инвестицияларын тарту, көпвекторлы сыртқы саясат жүргізу және аймақтағы қауіпсіздікті қамтамасыз ету шараларын қамтиды.[95] Биліктегі алғашқы айда ол 4 мемлекет басшысымен кездесті, оның екеуін ол шетелде көрсе, қалған екеуін Нұр-Сұлтанда қарсы алды.

Ресей

Тағы қараңыз: Қазақстан-Ресей қатынастары
Қасым-Жомарт Тоқаев (сол жақта) пен Ресей президенті Владимир Путин, 2022 жылғы қараша
Жеңіс күніне арналған парад кезіндегі Тоқаев, Мәскеу, 2023 жыл

Саясаттанушы Рико Айзекстің пікірінше, Тоқаевтың Назарбаев орнын алу шешімі елдегі демократиялануға жол бермеу үшін жасалған. Айзекс ойынша елдің демократиялануы Назарбаевтың мұрасы мен елдің Ресеймен қарым-қатынасына нұқсан келтіретін еді.[96] Тоқаев қызметіне кіріскеніне кейін екі апта өткен соң, 2019 жылғы 4 сәуірде Мәскеуге өзінің алғашқы шетелдік сапарымен барып, Владимир Путинмен кездесті.[97] Сапар барысында Путин Тоқаевқа елде ұсынылып отырған атом электр станциясының құрылысына ресейлік көмек көрсетуді ұсынды.[98] 2019 жылғы маусымда Тоқаев АЭС салу туралы шешімнің жергілікті халық қалауымен, «тіпті, қажет болса референдум арқылы» да, қабылданатынын мәлімдеді.[99]

2020 жылдың соңына қарай ресейлік депутаттар Вячеслав Никонов пен Евгений Фёдоров бүкіл Қазақстан жерін Кеңес Одағының сыйлығы деді де, Ресей бұл жерді жалға берген деген тұжырым жасады.[100] Бұл тұжырымдар Қазақстанның Сыртқы істер министрлігі тарапынан реакция тудырды, министрлік «арандатушылық» тудыратын бұл шабуылдар салдарынан екі ел арасындағы қарым-қатынас бұзыла алатынын айтты.[101] Тоқаев Егемен Қазақстанға берген сұхбатында "бірнеше шетел азаматының" екі ел арасындағы қатынастарды "нашарлағысы" келетінін айтқан және "Қазақстанға осы ірі жерді ешкім сыйлап бермеген" деген.

Ресейдің Украинаға басып кіруінен кейін Тоқаев Ресейдің Донецк және Луганск Халық Республикалары атты қуыршақ мемлекеттерін мойындамайтынын айтқан. Оның сөзінше "біз Тайваньды да, Косовоны да, Оңтүстік Осетияны да, Абхазияны да мойындамаймыз. Бұл принципті Луганск пен Донецктің квазимемлеттік құрылымына да қолданамыз".[102]

Тоқаев сондай-ақ Қазақстанның Ресейге қарсы салынған Батыс елдер санкцияларын орындайтынын және бұл елдің «Ресей мен Беларуське қойылған шектеулерді сақтайтынын» атап өтті.[103]

2023 жылғы 9 мамырда ол Мәскеудегі Жеңіс күніне арналған парадқа қатысып, Ресей президенті Владимир Путинмен кездесті.[104]

Қытай

Тағы қараңыз: Қазақстан-Қытай қатынастары
2019 жылғы Шанхай Ынтымақтастық Ұйымының саммитіндегі Тоқаев

Тоқаев 2019 жылғы қыркүйекте Қытайға екі күндік мемлекеттік сапармен барды. Онда ол Бейжіңде Төраға Си Цзиньпинмен кездесті, кездесу барысында екі көшбасшы да тұрақты жан-жақты стратегиялық серіктестік құруға келісті.[105] Бейжің университетіне сапары барысында ол өзінің бұрынғы тіл оқытушысы Лю Шициньмен, сондай-ақ бірнеше қазақстандық студентпен кездесті. Шицинь Тоқаевты қытай тілін жетік меңгерген «көпшіл, белсенді, жылдам» және «ең жақсы студенттерінің бірі» деп сипаттады.[106]

Посткеңестік кеңістік және Орталық Азия

Тағы қараңыз: Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы, Армения-Қазақстан қатынастары, Әзербайжан-Қазақстан қатынастары, Қазақстан-Қырғызстан қатынастары және Қазақстан-Өзбекстан қатынастары
2022 жылғы Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымының саммиті

2019 жылғы 14 сәуірде Тоқаев көршілес Өзбекстанға жол алып, президент Шавкат Мирзиёевпен келіссөздер жүргізді. Бұл «екінші президенттердің» тұңғыш кездесуі еді.[107] 16–17 мамыр күндері Тоқаев 12-Астаналық экономикалық форумға бірнеше мемлекет басшыларын, соның ішінде Армен Саркисян мен Мамука Бахтадзені шақырған. Саммиттің бастауында Нұрсұлтан Назарбаев болған.[108] Ол сондай-ақ 29 мамырда Еуразиялық Экономикалық Одақ пен Жоғары Еуразиялық экономикалық кеңес саммитіне Ресей, Қырғызстан, Беларусь, Тәжікстан, Армения және Молдова өңірлік басшыларын қабылдады.

2019 жылдың аяғында Қырғызстанға сапары кезінде ол Бішкектегі қырғыз жазушысы Шыңғыс Айтматовтың мұражай-үйінде болып, марқұм жазушының жұбайымен кездесіп, 1989 жылы Бейжіңде Айтматовпен алғашқы кездесуін еске алды.[109]

Екінші Таулы Қарабақ соғысы орын алғанда Тоқаев Арменияның өз әскерилерін даулы аймақтан шығарғанын талап етті.[110]

Еуропа

Тағы қараңыз: Қазақстан-Еуропа Одағы қатынастары
Тоқаев пен Украина президенті Володимир Зеленський, БҰҰ Бас ассамблеясы, Нью-Йорк, 25 қыркүйек 2019

Сыртқы істер министрі ретінде Тоқаев 2006 жылғы 3–4 қазанда Берлин, Германияға сапар жасап, Еуропалық парламент Сыртқы істер комитетінің алдында сөз сөйледі. Сөйлеген сөзінде Тоқаев 2009 жылы Еуропадағы қауіпсіздік және ынтымақтастық ұйымын (ЕҚЫҰ) жетектеуге Қазақстанның үміткерлігін ұсынды. Ол өз сөзінде Еуропа Одағы, Қытай және Үндістан арасындағы энергия көздерін қамтамасыз ету жолындағы бәсекені талқылап, Қазақстан «мұнай өндіруді ұлғайтуға қабілетті өте аз елдердің бірі және осылайша Қазақстан жаһандық және еуропалық нарықтар үшін маңызды баламалы энергия жеткізушісі бола алады» деді. Ол, оған қоса Әзербайжан арқылы өтетін Транскапсийлік газ құбырының құрылуына қарсы шықты; бұл жобаның орындалуын Каспий теңізімен шектесетін басқа елдердің қарсылығының ықтималдығына байланысты ЕО шенеуніктері қалаған еді.[111] Германиялық Сыртқы істер кеңсесінің өкілі Гернот Эрлер Қазақстанның 2009 жылы ЕҚЫҰ президенті болғанын қолдаса, португалиялық социалистік депутат Ана Гомес Тоқаевқа "Министр, сіз ЕҚЫҰ төрағалығына үміткерсіз. Дегенмен, ЕҚЫҰ сіздің өткен сайлауларыңыз шынайы сайлаудың халықаралық стандарттарына сай келмейтінін айтты. Біз еліңіздегі саяси оппозицияның жаншылып жатқанын естіп жатырмыз, тіпті діни топтардың жаншылып жатқанын да естиміз" деді. Тоқаев Қазақстандағы саяси оппозициялық күштер өздерінің әлсіз тұстарына байланысты «үкіметке қарсы тұра алмайтынын» айтқан да, қазақстандықтар демократия туралы «білім алуы» қажет, [олар үшін] бұл концепция шетелдік келеді. Тоқаев сөзінше үкімет діни толеранттықты приоритет қылып көреді. Ол ЕҚЫҰ жасаған сайлау туралы есепті «техникалық қиыншылықтары болған» деген және «әділ жасалмағаны» үшін сынаған да, бәрін «өзара түсіністікке» шақырды. Ол одан әрі оның үкіметі «Орталық Азияда орналасқан ел ретінде өкіл ретінде үлкен үлес қоса алады» деп сенетінін айтты.[111]

2019 жылғы 4 желтоқсанда Германияға жасайын деген мемлекеттік сапарының алдында Тоқаев Неміс толқынына сұхбат берген еді. Ол жерде ол Германияны "Қазақстанның аса маңызды Еуропалық әріптесі" деп атады.[112] Сол сұхбатында ол Ресей Федерациясының Қырымды аннексиялауын басып алу деп есептемейтінін айтып, сонымен бірге «Ресей басшылығының даналығына сенетінін» айтты, осы үшін сынға алынды да, Украина Сыртқы істер министрлігі осы сөзі үшін Қазақстанға қарсы демарш жариялаған еді.[113]

АҚШ

Тағы қараңыз: АҚШ-Қазақстан қатынастары
Тоқаев (оң жақта) пен АҚШ Мемлекеттік хатшысы Энтони Блинкен, 28 ақпан 2023

Тоқаев 2006 жылғы 25 қыркүйекте Уолдорф-Астория қонақүйінде АҚШ Мемлекеттік хатшысы Кондолиза Райспен және АҚШ Мемлекеттік хатшысының адам құқықтары жөніндегі көмекшісі Барри Лоуэнкронмен кездесті. Associated Press агенттігінің журналисі Энн Гиранның айтуынша, кейбір сарапшылардың пікірінше, Қазақстандағы саяси жағдайдың нашарлауына қарамастан, АҚШ Қазақстанмен қарым-қатынасын жақсартқысы келеді. Қазақстандық мұнай өндірісі айтарлықтай өседі деген болжамдар болған және Қазақстанды басқа Орталық Азия елдерімен салыстырғанда «тым авторитарлық, тым тұрақсыз, тым кедей емес» деп сипаттаған. Тоқаевпен кездесудің алдында Райс келіссөз барысында адам құқығы, не энергетиканың «қайсы бірінші орынға келеді» деген сұраққа ол жауап беруден бас тартты.[114]

Президент болғанынан кейін Тоқаев Қазақстанның стратегиялық одақтастарымен, соның ішінде Америка Құрама Штаттарымен, бар дипломатиялық қатынастарды жалғастыра берді. 2020 жылғы 2 ақпанда ол Нұр-Сұлтанда АҚШ Мемлекеттік хатшысы Майк Помпеомен кездесті, келіссөздер барысында екі ел арасындағы қатынастарды жақсартудың және сауда, инвестиция, IT-технология, демократиялық құндылықтарды күшейтудің және терроризмге қарсы күрестің маңызы айтылды.[115] Кейбір аналитиктердің ойынша, Помпеоның Қазақстанға сапары Қытайдың елдегі ықпалына қарсы жасалған еді, өйткені Помпео бұдан бұрын Шыңжаңдағы лагерьлердің құрбаны болған этникалық қазақ отбасыларымен кездесіп, Тоқаевты этникалық ұйғырлар мен қазақтарды қудалауы үшін Қытайға қысым көрсетуге шақырды.[116]

Саяси көзқарасы

Тоқаевты жергілікті және халықаралық биліктегі тәжірибесі бар «ұстамды консерватор» деп сипаттайды.[117] Сонда да The Wall Street Journalға берген сұхбатында Тоқаев өзін «реформашы» қылып сипаттады да, саяси реформасыз экономикалық реформалар болмайды деген.[118]

The Diplomat басылымының жазуынша, Тоқаевтың саяси капиталы Назарбаевтың қолдауынан асып түспеді, бұл оған бизнес-элитадан, мемлекеттік қызметшілерден және саяси институттардан қолдау мен сенім алуға мүмкіндік берді.[119] Осы себепті Тоқаев «Назарбаевтың саяси тумасы»[120] деп сипатталды және оның қарсыластары мен сыншылары оны «жиһаз» (орыс. мебель) деп атады, бұл келемеждік терминді алғаш рет 2019 жылы қуғындағы қазақстандық кәсіпкер Мұхтар Әблязов ойлап тапқан еді.[121][122]

Сыбайлас жемқорлық

Тоқаев сыбайлас жемқорлыққа қатысты өзінің көзқарасын сипаттап, оны «ұлттық қауіпсіздікке тікелей залал» деп атады да, сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестегі әкімдердің ірі жауапкершілігін айтып кетті.[123] 2019 жылғы 28 қарашада мекемедегі жоғары лауазымды тұлғалар сыбайлас жемқорлыққа кінәлі деп танылса, мүше болған министр мен әкімдерді отставкаға кетуге міндеттейтін заң жобасы бекітілді.[124]

Орыс тілі

Президент ретінде Тоқаев қазақстандық жұртшылықты қазақ тілін үйренуге шақырып, оны «әрбір қазақстандықтың міндеті» деп атады.[125] Сонымен қатар, ол қазақ тілінің рөлін күшейту орыс тіліне нұқсан келтірмеу керек деп есептей отырып, бұл мәселені дұрыс қарастырмаған жағдайда «түзетілмейтін зардаптар» бола алатынын айтты да, Украинадағы ұлтаралық қақтығыстарды атап кетті.[126] 2023 жылғы 13 қазанда Қасым-Жомарт Тоқаев ТМД елдері арасындағы қатынаста орыс тілінің "ерекше рөлі" туралы айтқан.[127]

Ресей президентінің баспасөз қызметінің мәліметінше Тоқаев «орыс тілін дамыту үшін халықаралық ұйым құрылуын ұсынды». Қазақстан президентінің ресми сайты бұл жайлы хабарлаған жоқ.[128] 2023 жылғы 18 қазанда Тоқаев бұл халықаралық ұйым жобасын мақұлдады да, бұл шешімді «тарихи шешім» деді.[127]

Жеке өмірі

Қасым-Жомарт Тоқаев бұрын Ресей азаматы[129] Надежда Давыдовна Тоқаеваға (1957 жылы туған) үйленген еді, дәл қазір олар ажырасқан.[130] Тоқаевтардың жалғыз ұлы, Тимур Қасымжомартұлы Тоқаев (1984 жылы туған) — кәсіпкер, Женева, Швейцарияда тұрады.[131][132] Оның күйеу баласы Теміртай Ізбастин (Тоқаевтың ағайындысы Қарлығаш Ізбастинаға үйленген) дәл қазір — Қазақстанның Болгариядағы елшісі.[133]

Тоқаев — полиглот, қазақша, орысша, ағылшынша, қытайша және французша сөйлейді[134] және Қазақстанның үстел теннисі федерациясының 13 жыл бойғы президенті болған.[135]

Тоқаев өз туған күнін тойламайтынын айтқан. Бұл президент отбасында туған күн тойлау дәстүрінің болмауына байланысты қалыптасқан.[136]

Швейцариялық Public Eye ұйымының мәліметі бойынша, 2010 жылдары Тоқаевтың ұлы Тимур мұнай және металл өндіру саласында бизнеске ие болған.[137] 2021 жылғы желтоқсанда Алексей Навальныйдың командасы Ресейдің жылжымайтын мүлік тізіліміне зерттеу жүргізгенде Тоқаев туыстарының ресейлік мүлкі туралы деректердің Росреестрден жойылғанын анықтады.[138][139]

Кітаптары

  • "Организация Объединенных Наций: полвека служения миру" (1995),
  • "Внешняя политика Казахстана в условиях глобализации" (2000),
  • "Дипломатия Республики Казахстан" (2001)
  • "Слово об отце" (2005),
  • «Свет и тень» (2007),
  • «Он делает историю» (2010)

Марапаттары

Мемлекеті Жылы Марапаты Дереккөзі
 Қазақстан 1996 Парасат ордені [140]
 Қазақстан 1998 Астана медалі
 Қазақстан 2001 Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 10 жыл медалі
 ТМД 2003 «Достық ағашы» медал (ПАА) [141]
 Қазақстан 2004 Назарбаев ордені [142]
 Ресей 2004 Достық ордені [143]
 Қазақстан 2005 Медаль «10 лет Конституции Республики Казахстан»
 Қазақстан 2006 Қазақстан Конституциясына 10 жыл медалі
 Қазақстан 2008 Астанаға 10 жыл медалі
 ТМД 2007 Достастық ордені (ПАА) [144]
 Украина 2008 3-дәрежелі Кінәз Ярослав Мудрый ордені [145]
 Қазақстан 2011 Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі
 ТМД 2011 Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығының грамотасы [146]
 Қазақстан 2014 Отан ордені
 Ресей 2014 «Федерация Кеңесі. 20 жыл» медалі
 Қазақстан 2015 Қазақстан Конституциясына 20 жыл медалі
 Қазақстан 2016 Медаль «25 лет независимости Республики Казахстан»
 Сербия 2016 1-дәрежелі Серб туы ордені [147]
 ТМД 2017 «ТМД ПАА. 25 жыл» медалі [148]
 Ресей 2017 Кавалер ордена Почёта [149]
 Қазақстан 2018 Астанаға 20 жыл медалі
 Қазақстан 2019 Қазақстан Президентіне арналған дәрежелі Алтын Қыран ордені
 Қазақстан 2021 Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 30 жыл медалі
 Түрікменстан 2021 Түрікменстан Президенті «Битараплык» ордені [150]
Татарстан 2022 «Дуслык» ордені [151]
 Ресей 2022 Александр Невский ордені Бас тартты[152]
 Қырғызстан 2022 1-дәрежелі Манас ордені Бас тартты[153]
 Қазақстан Нәзір Төреқұл атындағы медаль
 Ресей А.М. Горчаковтың естелік медалі

Құрметті атақтары

Тағы қараңыз

Дереккөздер

  1. ↑ Rittmann, Mihra және Dam, Philippe Is EU serious about human rights in Kazakhstan?  (ағыл.). Human Rights Watch (25 November 2021). Тексерілді, 10 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  2. ↑ The Offshore Secrets of Kazakhstan’s President Tokayev  (ағыл.). OCCRP. Тексерілді, 10 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  3. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаевтың руы кім – президент туралы қызықты деректер  (қаз.). sputniknews.kz (20 наурыз 2019). Тексерілді, 1 қараша 2022.
  4. ↑ Төлеуов, Бек Тоқаев – 68. Әкесі есімін ағасының құрметіне қойған, Жириновскиймен бір мектепте оқыған  (қаз.). BAQ.kz (17 мамыр 2021). Тексерілді, 10 ақпан 2024.
  5. ↑ Улица Токаева. Аул детства нового Президента  (орыс.). tengrinews.kz (23 марта 2019). Тексерілді, 1 қараша 2022.
  6. ↑ Биография Касым-Жомарта Токаева, избранного президентом Казахстана. Тексерілді, 2024 жылғы 9 наурыз.
  7. ↑ Что известно о новом президенте Казахстана Касыме-Жомарте Токаеве. vedomosti.ru (19 наурыз 2020). Тексерілді, 27 қазан 2022.
  8. ↑ Токаев, Касым-Жомарт Кемелулы. Биография Президента Казахстана. Энциклопедия ТАСС.
  9. ↑ Как премьер-министр Токаев вытаскивал экономику из кризиса  (орыс.). zakon.kz (7 мая 2019). Тексерілді, 1 қараша 2022. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  10. ↑ Премьер-министр Казахстана предлагает президенту страны освободить от должности ряд членов правительства, угрожая в противном случае уйти в отставку  (орыс.). РИА Новости (20 ноября 2001). Тексерілді, 1 қараша 2022. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  11. ↑ Brauer, Birgit World Briefing | Asia: Kazakhstan: President Fires Reform Advocates  (ағыл.). The New York Times (23 November 2001). Тексерілді, 1 қараша 2022. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  12. ↑ Касымжомарт Токаев единогласно избран спикером сената PК  (орыс.). Forbes (16 октября 2013). Тексерілді, 11 ақпан 2024.
  13. ↑ Токаев: Стоит критически подойти к вопросу об аренде земли  (орыс.). Forbes (29 апреля 2016). Тексерілді, 11 ақпан 2024.
  14. ↑ Назарбаев өкілеттігін тоқтату туралы шешім қабылдады. Халыққа үндеуінің толық мәтіні  (қаз.). infomburo (19 наурыз 2019). Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  15. ↑ Қазақстан Республикасының Конституциясы  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  16. ↑ a b Қазақстан тарихындағы екінші президент ант беріп, ресми түрде қызметіне кірісті  (қаз.). SPUTNIK (12 маусым 2019). Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  17. ↑ Новый глава Казахстана предложил переименовать Астану в Нурсултан  (орыс.). регнум (21 марта 2019). Тексерілді, 13 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 21 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  18. ↑ Елорда енді Нұр-Сұлтан деп аталады  (қаз.). Егемен Қазақстан (21 наурыз 2019). Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  19. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына ант берді  (қаз.). Хабар. Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  20. ↑ Тоқаев билігі кезіндегі баспасөз еркіндігінің ахуалы  (қаз.). Азаттық радиосы (3 мамыр 2020). Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  21. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев Арыстағы оқиғаға байланысты Түркістан облысына барады  (қаз.). Егемен Қазақстан (24 маусым 2019). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  22. ↑ a b Қасым-Жомарт Тоқаев Арыс қаласындағы эвакуациялық пунктке барды  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (25 маусым 2019). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  23. ↑ Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (2 қыркүйек 2019). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  24. ↑ Kazakhstan's Nazarbayev to Confirm Ministers, Governors: Decree  (ағыл.). US News (21 October 2019). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  25. ↑ President Tokayev declares December 28 a National Day of Mourning  (ағыл.). kazinform (27 December 2019). Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  26. ↑ «Масаншы оқиғасы»: 4 шенеунік қызметінен босатылады  (қаз.). КУРСИВ (10 ақпан 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  27. ↑ Әуезов, Жолдас және Potter, Mark Kazakh President says smuggler gangs behind deadly ethnic clashes  (ағыл.). Reuters (1 March 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  28. ↑ Касым-Жомарт Токаев: Все национальности, проживающие в Казахстане, по сути являются единой нацией  (орыс.). informburo (29 февраля 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  29. ↑ Ақаева, Хадиша Мұхтар Жәкішев бостандыққа шықты. Түрме алдындағы кездесу  (қаз.). Азаттық радиосы (19 наурыз 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  30. ↑ a b Панниер, Брюс Дариға Назарбаеваның орнынан кетуінің астары неде?  (қаз.). Азаттық радиосы (5 мамыр 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  31. ↑ Гункель, Елена Токаев указом снял дочь Назарбаева с поста спикера сената  (орыс.). Неміс толқыны (2 мая 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  32. ↑ a b Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Қазақстан халқына Жолдауы. 2020 жылғы 1 қыркүйек  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (1 қыркүйек 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  33. ↑ Мәжіліс сайлауы 2021 жылғы қаңтарда өтеді — Президент Жарлығы  (қаз.). Qazaqstan (21 қазан 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  34. ↑ Сатыбалдина, Әсел President Tokayev Casts Vote at Kazakh Parliamentary Election  (ағыл.). The Astana Times (10 January 2021). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  35. ↑ Мамашұлы, Асылхан "Қоғаммен санаспай жасақталды". Мәжілістің жаңа құрамына сарапшылар не дейді?  (қаз.). Азаттық радиосы (14 қаңтар 2021). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  36. ↑ Құрмаш, Аягөз Асқар Мамин Премьер-министр болып қайта сайланды  (қаз.). BAQ.kz (15 қаңтар 2021). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  37. ↑ Putz, Catherine Nur Otan Tops Kazakh Parliamentary Election That ‘Lacked Genuine Competition’  (ағыл.). The Diplomat (11 January 2021). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  38. ↑ Елбасы ҚХА құрметті төрағасы болды  (қаз.). Қазақстан халқы ассамблеясының ресми сайты (28 сәуір 2021). Тексерілді, 20 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 23 тамыздың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  39. ↑ Асқар Мамин қызметінен босатылды  (қаз.). Хабар (5 қаңтар 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  40. ↑ Запара, Екатерина Токаев пообещал предложить план реформ на фоне беспорядков в Казахстане  (орыс.). Известия (7 января 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  41. ↑ Кадакова, Екатерина Президент Казахстана отправил правительство в отставку и ввел государственное регулирование цен на сжиженный газ, дизель и бензин  (орыс.). babel.ua (5 января 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  42. ↑ Тоқаев ескертусіз оқ атуға бұйрық берді. Елдегі 7 қаңтардағы ахуал  (қаз.). Азаттық радиосы (7 қаңтар 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 7 қаңтардың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  43. ↑ Әлихан Смайылов премьер-министр қызметіне тағайындалды  (қаз.). tengrinews (11 қаңтар 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  44. ↑ Әділбеков, Ақжігіт Президенттің қандай өкілеттігі жойылады?  (қаз.). КУРСИВ (19 сәуір 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  45. ↑ Тоқаев: Бүгін сенат депутаттарының сайлауын тағайындау туралы жарлыққа қол қоямын  (қаз.). nur.kz (26 қараша 2022). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  46. ↑ Тойкен, Сәния "Сенаттың ішінара жаңарғаны елде өзгеріс болатынын білдірмейді"  (қаз.). Азаттық радиосы (17 қаңтар 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  47. ↑ Қазақстанда сенат сайлауы өтті. ОСК алдын ала нәтижесін жариялады  (қаз.). Азаттық радиосы (14 қаңтар 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  48. ↑ Жетінші сайланған Қазақстан Республикасы Парламентінің Мәжілісін тарату және Қазақстан Республикасы Парламенті Мәжілісі депутаттарының кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (19 қаңтар 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  49. ↑ Иностранные инвесторы возвращаются в Казахстан - американские СМИ  (орыс.). Бәйге News (31 января 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  50. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев мәжіліс депутаттарына алғыс білдірді  (қаз.). nur.kz (19 қаңтар 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  51. ↑ Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың Парламент Мәжілісі және мәслихат депутаттарының кезектен тыс сайлауын тағайындау туралы мәлімдемесі  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (19 қаңтар 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  52. ↑ Смаилова, Балжан Сайлау-2023: Ең көп мандатқа AMANAT партиясы ие болды  (қаз.). inbusiness.kz (27 наурыз 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  53. ↑ Әлихан Смайылов премьер-министр болып қайта тағайындалды  (қаз.). Азаттық радиосы (30 наурыз 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  54. ↑ Kazakh President Toqaev Signs Law On Stripping Nazarbaev Family Members Of Legal Immunity  (ағыл.). Азаттық радиосы (15 January 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  55. ↑ Қайыртайұлы, Манас Назарбаевта не қалды? Экс-президенттің билігі мен байлығы  (қаз.). Азаттық радиосы (1 желтоқсан 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  56. ↑ Троценко, Петр Зачем Токаев поехал на парад к Путину? Визит в развязавшую войну страну и возможные последствия  (орыс.). Азаттық радиосы (9 мая 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  57. ↑ Без салюта, «Бессмертного полка» и танков  (орыс.). Холод (9 мая 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  58. ↑ На Красной площади начался парад Победы  (орыс.). РБК (9 мая 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  59. ↑ Токаев подписал указ об общенациональном трауре  (орыс.). tengrinews.kz (11 июня 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  60. ↑ Токаев посмертно наградил погибших при пожаре в области Абай  (орыс.). tengrinews.kz (11 июня 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  61. ↑ Kazakh President Hosts Summit Of Organization Of Turkic States  (ағыл.). Азаттық радиосы (3 November 2023). Тексерілді, 7 наурыз 2024.
  62. ↑ a b Тоқаев Ұлттық құрылтайда елтаңба өзгеретінін жариялап, "қазақ тілін ешкімді мәжбүрлемей дамыту" жайлы айтты  (қаз.). Азаттық радиосы (15 наурыз 2024). Тексерілді, 15 наурыз 2024.
  63. ↑ Мемлекет басшысы «Қазақстан Республикасында бейбіт жиналыстарды ұйымдастыру және өткізу тәртібі туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (25 мамыр 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  64. ↑ Мемлекет басшысы «Республикалық референдум туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына өзгерістер мен толықтыру енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына қол қойды  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (5 мамыр 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  65. ↑ Мемлекет басшысы «Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңына өзгеріс пен толықтырулар енгізу туралы» Қазақстан Республикасының Заңына қол қойды  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (25 мамыр 2022). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  66. ↑ Президент Тоқаев саяси партиялар мен сайлау заңдарына қол қойды  (қаз.). Азаттық радиосы (25 мамыр 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  67. ↑ О мерах по реализации Послания Главы государства народу Казахстана от 1 сентября 2020 года «Казахстан в новой реальности: время действий»  (орыс.). online.zakon.kz (14 сентября 2020). Тексерілді, 20 ақпан 2024.
  68. ↑ Күзекбай, Ақбота Выборы сельских акимов в Казахстане пройдут в 2021 году  (орыс.). inform.kz (24 сентября 2020). Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  69. ↑ Токаев счел необходимым снизить барьер для прохождения в парламент  (орыс.). interfax.ru (15 января 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 15 наурыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  70. ↑ New Law on Elections Aims to Engage Kazakh Citizens in Political Institutions, Experts Say  (ағыл.). The Astana Times (25 May 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  71. ↑ Бақберген, Ботакөз Ұлттық құрылтай не үшін құрылғаны айтылды  (қаз.). Егемен Қазақстан (15 маусым 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  72. ↑ a b Шаяхметова, Жанна Kazakhstan Joins Second Optional Protocol to ICCPR Aiming at Abolishing Death Penalty  (ағыл.). The Astana Times (25 September 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  73. ↑ Kazakhstan abolishes death penalty  (ағыл.). Неміс толқыны (1 February 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  74. ↑ Қазақстан өлім жазасының күшін жоюға бағытталған Екінші Факультативтік хаттаманы ратификациялады  (қаз.). Сыртқы істер министрлігінің ресми сайты (2 қаңтар 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  75. ↑ Токаев подписал указ о списании части задолженности по кредитам для отдельных категорий граждан  (орыс.). Азаттық радиосы (26 июня 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  76. ↑ Сатыбалдина, Әсел Tokayev Chairs Third Meeting of National Council of Public Trust to Restructure Education System  (ағыл.). The Astana Times (27 May 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  77. ↑ Токаев после совещания с правительством заявил об «ухудшении экономической ситуации»  (орыс.). Азаттық радиосы (9 марта 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  78. ↑ Kumenov, Almaz Kazakhstan outlines plan to shelter economy from COVID-19  (ағыл.). eurasianet (18 March 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  79. ↑ Қалмырзаева, Эльвира Inflation Amid the COVID-19 Pandemic Fuels Labor Unrest in Kazakhstan  (ағыл.). The Diplomat (31 August 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  80. ↑ Әбубәкірова, Тамара Токаев: Мы приняли решение – государство не должно помогать банкирам  (орыс.). infomburo (1 сентября 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  81. ↑ Вааль, Тамара Минимальная зарплата в Казахстане с 1 января 2022 года вырастет до 60 тыс. тенге  (орыс.). vlast.kz (1 сентября 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  82. ↑ Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды енгізу туралы  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (15 наурыз 2020). Мұрағат көшірмесі 10 сәуірдің 2020 Wayback Machine мұрағатында
  83. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев Қазақстан халқына үндеу жасады  (қаз.). Бәрі бар (16 наурыз 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  84. ↑ Нысанбек, Салтанат; Өтеген, Нұрлан және Омар, Данияр Елімізде Наурыз мейрамы мен Жеңіс күні бұрынғыдай тойланбайтын болды  (қаз.). almaty.tv (12 наурыз 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  85. ↑ Kumenov, Almaz Kazakhstan: Officials under fire over vaccination failures  (ағыл.). eurasianet (21 April 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  86. ↑ Тоқаев "Спутник V" вакцинасын салдырды  (қаз.). tengrinews (6 сәуір 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  87. ↑ Василенко, Диана Kazakh President to increase teachers’ salaries twofold to improve national education quality  (ағыл.). The Astana Times (29 August 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  88. ↑ Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Семей қаласының жұртшылық өкілдерімен кездесті  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (26 сәуір 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  89. ↑ Мағзұм Мырзағалиев министр болып тағайындалды  (қаз.). inbusiness.kz (17 маусым 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  90. ↑ В Казахстане появится министерство экологии, геологии и природных ресурсов  (қаз.). Kapital.kz (17 маусым 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі Wayback Machine мұрағатында
  91. ↑ a b Transition of Almaty CHP-2 to gas. Most important points in brief.  (ағыл.). Самұрық-Energy (25 September 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  92. ↑ Сатыбалдина, Әсел Kazakhstan to Increase Share of Renewable Energy to 15 Percent by 2030  (ағыл.). The Astana Times (27 May 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  93. ↑ Ямпольская, Анна Алматинцам не стоит надеяться на улучшение воздуха  (орыс.). exclusive.kz (1 декабря 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  94. ↑ Ерғалиева, Айдана President Tokayev Signs New Public Health Code to Provide Extra Legal Protection For Kazakh Medical Workers  (ағыл.). The Astana Times (8 July 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  95. ↑ Алтынсарина, Эля New Kazakh President sworn in, praises predecessor, pledges continuity  (ағыл.). The Astana Times (20 March 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  96. ↑ Isaacs, Rico Russia–Kazakhstan Relations and the Tokayev–Nazarbayev Tandem  (ағыл.). Russian Analytical Digest (6 March 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  97. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаевтың Ресейге алғашқы сапары табысты өтті  (қаз.). Егемен Қазақстан (4 сәуір 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  98. ↑ Pannier, Bruce Putin Offers Russian Help To Build Kazakh Nuclear Plant  (ағыл.). Азаттық радиосы (6 April 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  99. ↑ Тоқаев АЭС құрылысына қатысты: Тіпті қажет болса референдум өткіземіз  (қаз.). kazinform (10 маусым 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  100. ↑ Мамашұлы, Асылхан «Большой подарок». Высказывания российских депутатов о территории Казахстана вызвали возмущение  (орыс.). Азаттық радиосы (15 декабря 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  101. ↑ МИД Казахстана отреагировал на заявления депутатов Госдумы спустя 13 дней  (орыс.). Азаттық радиосы (23 декабря 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  102. ↑ Тоқаев Петербургтегі форумда: Қазақстан "ДХР" мен "ЛХР" аймақтарын мойындамайды  (қаз.). Азаттық радиосы (17 маусым 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  103. ↑ Top Official Says Kazakhstan Won't Help Russia Evade Western Sanctions  (ағыл.). Азаттық радиосы (1 April 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  104. ↑ Қасым-Жомарт Тоқаев Жеңіс күніне арналған әскери парадқа барды  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (9 мамыр 2023). Тексерілді, 13 ақпан 2024.
  105. ↑ huaxia China, Kazakhstan agree to forge permanent comprehensive strategic partnership  (ағыл.). Xinhua (11 September 2019). Мұрағат көшірмесі 2 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  106. ↑ Токаев встретился со своим учителем в Пекине  (орыс.). tengrinews (11 сентября 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 2 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  107. ↑ Қари, Қуанышбек Екінші президенттердің Ташкенттегі алғашқы кездесуі  (қаз.). Азаттық радиосы (16 сәуір 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  108. ↑ Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев Армения Президенті Армен Саркисянмен кездесті  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (16 мамыр 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  109. ↑ Темірғалиева, Айғаным Kassym-Jomart Tokayev visited Chingiz Aitmatov House-Museum in Bishkek  (ағыл.). kazinform (27 November 2019). Мұрағат көшірмесі 17 наурыздың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  110. ↑ Kazakhstan’s President Kassym-Jomart Tokayev said Armenia should withdraw from Nagorno-Karabakh  (ағыл.). turkeygazette.com (9 October 2020). Мұрағат көшірмесі 18 қазанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  111. ↑ a b Lobjakas, Ahto Kazakhstan: Foreign Minister Seeks EU Energy Links  (ағыл.). Азаттық радиосы (4 October 2006). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 21 наурыздың 2020 Wayback Machine мұрағатында
  112. ↑ Kassym-Jomart Tokayev gives interview to Deutsche Welle  (ағыл.). inform.kz (4 October 2006). Мұрағат көшірмесі 17 наурыздың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  113. ↑ Жұматай, Арай Украинадан Қазақстанға демарш: Ақорда Қырым аннексиясын неге мойындамайды?  (қаз.). qazaqtimes.com (5 желтоқсан 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  114. ↑ Gearan, Anne Bush administration pursues ties to oil-rich Kazakhstan despite backslide on democracy  (ағыл.). Taiwan News (26 September 2006). Мұрағат көшірмесі 4 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  115. ↑ President Tokayev holds talks with U.S. Secretary of State Michael Pompeo  (ағыл.). akipress (3 February 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 2 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  116. ↑ Imamova, Navbahor Pompeo, in Central Asia, Seeks to Counter China  (ағыл.). Америка дауысы (3 February 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  117. ↑ Krikorian, Lena Explaining the Results of the Kazakh Elections: Not so Quiet on the Eastern Front?  (ағыл.). Polemics Magazine (15 July 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 28 тамыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  118. ↑ Simmons, Ann M. Kazakhstan’s Newly Elected Leader Calls Himself a ‘Reformer’  (ағыл.). Polemics The Wall Street Journal (13 June 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 7 қаңтардың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  119. ↑ Ниязбеков, Нұрсейіт Democracy, the Tokayev Way  (ағыл.). The Diplomat (3 March 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 7 қаңтардың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  120. ↑ Michalopoulos, Sarantis Tokayev triumphs in Kazakh elections amid tensions  (ағыл.). euractiv (10 June 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 28 тамыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  121. ↑ Мостовая, Екатерина «Не желаете почистить мебель после старых хозяев?»: Что пишут президенту Казахстана в его свежесозданном аккаунте Instagram  (орыс.). newtimes.kz (2 апреля 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 28 тамыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  122. ↑ Винявский, Игорь Дуумвират, Айсултангейт, протесты и либерализация. Итоги года президентства Токаева  (орыс.). belsat.eu (19 марта 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 28 тамыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  123. ↑ Қазақстан Президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың төрағалығымен сыбайлас жемқорлыққа қарсы іс-қимыл мәселелері жөнінде кеңес өтті  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты (20 мамыр 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 4 маусымның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  124. ↑ Токаев подписал закон об ответственности министров за коррупцию подчиненных  (орыс.). tengrinews (28 ноября 2019). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  125. ↑ Учить казахский язык призвал казахстанцев Токаев  (орыс.). vlast.kz (4 января 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  126. ↑ Токаев пояснил, как следует решать языковой вопрос в Казахстане  (орыс.). eurasiaexpert (25 июня 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  127. ↑ a b Тоқаев орыс тілін қолдау жөніндегі халықаралық ұйым жобасын мақұлдады  (қаз.). Азаттық радиосы (18 қазан 2023). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  128. ↑ Путин "Тоқаев орыс тілін дамыту үшін халықаралық ұйым құруды ұсынды" дейді. Ақорда бұл жайлы хабарламады  (қаз.). Азаттық радиосы (25 маусым 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  129. ↑ Сошников, Андрей; Добрынин, Сергей; Крутов, Марк және Баранюк, Юрий Мистер Кемел. Как семья Токаева связана с Россией  (орыс.). Азаттық радиосы (12 января 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  130. ↑ Касым-Жомарт Токаев - биография, новости, личная жизнь  (орыс.). stuki-druki.com (11 января 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  131. ↑ Тихонов, Алексей The Presidents' Beloved City  (ағыл.). kz.expert (7 May 2019). Мұрағат көшірмесі 5 наурыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  132. ↑ Тихонов, Алексей The Tokayevs' Business-Empire  (ағыл.). kz.expert (7 May 2019). Мұрағат көшірмесі 10 қаңтардың 2022 Wayback Machine мұрағатында
  133. ↑ Kazakh President appoints his brother-in-law as Ambassador to Bulgaria  (ағыл.). akipress.com (4 November 2019). Мұрағат көшірмесі 26 тамыздың 2021 Wayback Machine мұрағатында
  134. ↑ Полиглот, дипломат және президент: Қасым-Жомарт Тоқаев 67 жасқа толды  (қаз.). SPUTNIK (17 мамыр 2020). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  135. ↑ Қазақстан Республикасының Президенті  (қаз.). Қазақстан президентінің ресми сайты. Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  136. ↑ Туған күнін тойлағанды ұнатпайды: Тоқаев 68 жасқа толды  (қаз.). SPUTNIK (17 мамыр 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024.
  137. ↑ «Подпольный бизнес» Токаева и «опасность втягивания Казахстана в войну»  (орыс.). Азаттық радиосы (24 сентября 2022). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 24 қыркүйектің 2022 Wayback Machine мұрағатында
  138. ↑ Из Росреестра исчезли данные о сотрудниках ФСБ из "дела Навального"  (орыс.). Азаттық радиосы (2 декабря 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 6 желтоқсанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  139. ↑ Сведения об элитной недвижимости родных Токаева в Москве засекречены — команда Навального  (орыс.). Азаттық радиосы (2 декабря 2021). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 5 желтоқсанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  140. ↑ Указ Президента Республики Казахстан от 9.12.1996. Мұрағат көшірмесі 1 ақпанның 2017 Wayback Machine мұрағатында
  141. ↑ Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств-участников Содружества Независимых Государств от 14 ноября 2003 г. № 47 "О награждении медалью «Древо дружбы»  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 25 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  142. ↑ Награды ко Дню независимости  (орыс.). nomad.su (14 декабря 2004). Тексерілді, 22 ақпан 2024. Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  143. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 12 декабря 2004 года № 1552 «О награждении орденом Дружбы граждан Республики Казахстан»  (орыс.). Ресей президентінің ресми сайты (12 декабря 2004). Мұрағат көшірмесі 30 мамырдың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  144. ↑ Постановление Совета МПА СНГ 13.05.2007 №19  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 5 қаңтардың 2012 Wayback Machine мұрағатында
  145. ↑ Указ Президента Украины от 25 февраля 2008 года № 154 «О награждении государственными наградами Украины граждан Республики Казахстан»  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  146. ↑ Протокольное решение Совета глав государств СНГ «О награждении Грамотой Содружества Независимых Государств» (Принято в г. Душанбе 3 сентября 2011 года)  (орыс.) (3 сентября 2011). Мұрағат көшірмесі 14 сәуірдің 2019 Wayback Machine мұрағатында
  147. ↑ Nikolić odlikovao kazahstanskog političara  (серб). Блиц (1 желтоқсан 2016). Мұрағат көшірмесі 25 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  148. ↑ Постановление Совета Межпарламентской Ассамблеи государств — участников Содружества Независимых Государств от 27 марта 2017 года № 17 "О награждении медалью «МПА СНГ. 25 лет»  (орыс.) (27 марта 2017).
  149. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 1 марта 2017 года № 93 «О награждении государственными наградами Российской Федерации»  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 27 наурыздың 2019 Wayback Machine мұрағатында
  150. ↑ Президент Казахстана награждён Орденом Туркменистана «Битараплык»  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 25 қазанның 2021 Wayback Machine мұрағатында
  151. ↑ Президент Татарстана наградил Токаева  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 11 ақпанның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  152. ↑ Пресс-служба президента Казахстана заявила о его отказе принять орден за сотрудничество с Россией. Азаттық радиосы (18 маусым 2022). Тексерілді, 18 маусым 2022. Мұрағат көшірмесі 18 маусымның 2022 Wayback Machine мұрағатында
  153. ↑ Президент Казахстана отказался от кыргызского ордена «Манас». Токаев решил не принимать награды  (орыс.). Мұрағат көшірмесі 27 шілденің 2022 Wayback Machine мұрағатында
 
ТМД елдерінің басшылары
«https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=Қасым-Жомарт_Кемелұлы_Тоқаев&oldid=3330831» бетінен алынған