Корсикалықтар
| Корсикалықтар | |
| Corsi (Корсик.), Corsi (Итал.), Corses (Фр.) | |
 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
|---|---|
 Франция |
309 000 |
 Италия |
5 800 |
| Тілдері | |
| Діні | |
Корсикалықтар — Франциядағы халық, Корсика аралының негізгі халқы. Олар Францияда (309 мың адам, негізінен Корсика аралы, Марсель, Париж) және Италияда (5,8 мың адам, Маддалена аралы), сондай-ақ Мароккода, Америка елдерінде, Жаңа Каледонияда, Мадагаскарда және Израильде тұрады.[1]
Этногенезі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Корсикалықтардың этникалық негізін ибериялық және лигур тайпалары құрады. Біздің эрамызға дейінгі 8-5 ғасырларда финикиялықтардың, этрусктардың, гректердің және карфагендіктердің мәдени ықпалына ұшырады. Біздің эрамызға дейінгі 3 ғасырда Корсиканы Римнің жаулап алуы нәтижесінде оның халқы бірте-бірте римдікке айналды. Ерте орта ғасырларда аралдың латын тілінде сөйлейтін халқының византиялық гректермен, готтармен, лангобардалар және франктермен араласып, корсикалық этникалық қауымдастықтың қалыптасуы басталды. 9 ғасырда Корсиканы арабтар басып алды. 11-14 ғасырларда корсикалықтарға үлкен мәдени ықпал еткен пизандықтар мен генуездіктер үстемдік етті. Француз тілі мен мәдениетінің енуі 18 ғасырдың соңында, арал 1796 жылы Францияның құрамына кірген кезде басталды.[2]
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар француз тілінде сөйлейді. Күнделікті өмірде итальян тілінің екі диалектісі қолданылады. Тосканға жақын чизмонтан және солтүстік Сардиния диалектілерімен байланысты олтьремонтан.[3]
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Сенушілер - католиктер.
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Жергілікті халықтың дәстүрлі кәсіптері – мал шаруашылығы, жүзім шаруашылығы, бау-бақша және жағалаудан балық аулау. Ешкі сүтін ірімшікке қайта өңдеуден басқа өндірісі. Қашыр мен ешкі ауыл шаруашылығы мақсатында өсіріледі. Тұрғындардың бір бөлігі сабан тоқыма, қоржын тоқып, арқан жасаумен айналысады. Соңғы уақытта тұрғындар туризм дамуда.[4]
Тұрмыс салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі әлеуметтік институттар - патрилиндік рулық ұйым (6 негізгі ру) және қауымдастықтың ерекше түрі — хуза, ол бір жер учаскесіне иелік ететін және оны өңдейтін адамдар тобын (әрдайым туыс емес) біріктіреді.
Діни функцияларды әдетте көсем (конор) орындайды. Тары (қазан) мен ямсқа (тамыз-қыркүйек) арналған егін жинау мерекелері тән. Ұлдарды сүндетке отырғызу, қыздарды сүндеттеу рәсімдері орындалады.[5]
Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі тұрғын үй - ағаштан немесе саздан жасалған тік бұрышты үй, едені топырақ, шатыры пальма жапырақтарынан немесе шөптен жасалған.
Дәстүрлі киімдері
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Корсикандық ұлттық киімге тән элементтердің бірі - бас киім. Ерлер үшін бұл әдетте «беретта» деп аталып, ол жағына немесе артына еңкейтіліп киіледі. Бұл бас киім корсика мәдениеті мен дәстүрінің символдарының бірі болып саналады. Әйелдер үшін дәстүрлі бас киім - бұл жібек орамал немесе бастың айналасына киілетін немесе мойынға байланған «фулар».
Ұлттық киімдегі киімнің де өзіндік ерекшеліктері бар. Ер адамдар үшін бұл әдетте ұзын жүннен жасалған кеудешелер немесе кестелер мен өрнектермен безендірілген «куртактар». Жеңі ұзын көйлектердің үстінен кеудеше киеді, ал аяқ астынан кең жүн шалбар немесе бридж киеді. Әйелдер үшін дәстүрлі ұлттық киім - бұл кестелері мол ұзын көйлек.[6]
Дәстүрлі тағамдары
[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тағамның негізін өсімдік пен балық құрайды. Жабайы қабан (Cignale, Singhjari) сияқты аңдар танымал және ежелгі уақытта муфлон тұтынылған. Сондай-ақ форель сияқты теңіз өнімдері мен өзен балықтары бар. Фигателлу, коппа, ветчина, лонзу сияқты дәмді тағамдар корсикалық шошқа етінен жасалған.
Brocciu, casgiu merzu сияқты ірімшіктер ешкі немесе қой сүтінен дайындалады. Сондай-ақ, аквавита (бренди), қызыл және ақ Корсика шараптары (Vino Corsu), мускат және Маттей шығарған әйгілі "cap corse" сияқты көптеген алкогольдік сусындар бар.[7]
Фольклоры
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Корсикандықтар да өздерінің мәдениеті мен дәстүрлерін мақтан тұтады. Олардың ұрпақтан-ұрпаққа жалғасып келе жатқан халық әндері мен билерінің мол мұрасы бар. Корсика мәдениетінің маңызды аспектісі – ұлттық киім киген ерлер мен әйелдер тобының орындауындағы полифониялық әннің музыкалық жанры.[8]
 |
Ортаққорда бұған қатысты медиа санаты бар: People of Corsica |
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017. Тексерілді, 18 қаңтар 2024.
- ↑ Корсикалықтар. Тексерілді, 18 қаңтар 2024.
- ↑ Красновская Н.А. Корсикалықтар. Тексерілді, 18 қаңтар 2024.
- ↑ Корсика халқы. Тексерілді, 18 қаңтар 2024.
- ↑ Әлем халықтары/Корсикалықтар. Тексерілді, 20 қаңтар 2024.
- ↑ Әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер. Ұлттық киімдер. Тексерілді, 20 қаңтар 2024.
- ↑ Корсикалықтар. Тексерілді, 20 қаңтар 2024.
- ↑ Әдет-ғұрыптар мен дәстүрлер. Фольклор. Тексерілді, 20 қаңтар 2024.