Ноғайлар

Ноғайлар — Еуразияда мекендейтін түркі халқы. Халық саны — 4 000 мың адам, соның 104 мыңы Ресейде тұр. Ноғайлар Сүнни мұсылмандар. Ноғайлар негізінде Ресейдің Солтүстік Кавказ далаларында, Дағыстанда, Қарашай-Шеркеш Республикасында, Шешен Республикасында, Стаурополь өлкесінде және Астархан облысында тұрады. Бір бөліктері Украинаның Қырым Республикасының солтүстігінде, Румыния теңіз жағалауында және Түркияда тұрады.

Дағыстанда Ноғай ауданы бар. Бірақ оның аутономиялық деңгейі жоқ. Жақында Қарашай-Шеркеш республикасында да Ноғай ауданы құрылған. Бұл субъект 2005 жылының жазда қабылданған шешімі мен 2006 жылының қазан айының 8 жұлдызында өткен референдумнан кейін пайда болған.

Ноғай бөліктері

Ноғайлардың Үлкен ордасы

• Бұжақ ноғайлары — Танай (Дунай) өзенінен Днестр өзеніне дейінгі жерлерде;
• Жетісан ноғайлары — Днестр өзенінен Оңтүстік Буг өзеніне дейінгі жерлерде;
• Жембойлық ноғайлары — Оңтүстік Буг өзенінен Қырым түбегіне дейінгі жерлерде (ертеде Жем жағасында тұрған);
• Жетіскөл ноғайлары — Қырым түбегінің солтүстік жерлері;

Ноғайлардың Кіші ордасы

• Құбан ноғайлары — Азов теңізінін солтүстігіндегі Приморск (1964 ж. дейін Ноғай-қала) қаласы айналасындағы жерлер.
• Ақ ноғайлар — Қарашай-Шеркеш республикасы, Ставрополь өлкесі.
• Қара ноғайлар — Шешен республикасы, Дағыстан.

Ашықұлақ, құм ноғайлар бар Ставрополь өлкесінде тұрады, Астрахан ноғайлары бар. Қазаққа кірген ноғай-қазақ деген ру бар, атақоныс жері - Еділ менен Жайықтың арасы.