Бауле
| Бауле | |
| боули, бауре | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
1,5 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар |
Бауле (боули, бауре) — акан тобының халқы, Кот-д’Ивуардың орталық және оңтүстік бөліктерінде мекендейді. Халық саны 1 550 мың адам. Шамамен барлық халық санынан 17,1% құрайды.[1]. Субэтникалық топтарға бөлінеді: уаребо, фаафуэ, нанафуэ, сафуэ, нзипри, агба, аитуту (ату, атуту), айоло (саттикана), нгба, абэ, кодэ, бру (бро), сана, фали, айяу, юрэ және т.б.
Тілі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Олар бауле тілінде сөйлейді (ква отбасы, нигер-кордофан тілдері).
Діні
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Көпшілігі дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбірі католиктер, сүнниттік мұсылмандар да бар (қалаларда).[2]
Тарихы
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Аңыз бойынша, 17 ғасырда бауле Ганадан шығып, патшайым Покоу (Абла Покоу) басшылығымен батысқа қарай Кот-д'Ивуарға сапар шегеді. Бұл кезде адамдар әртүрлі кедергілерге тап болды, бірақ патшайым даналық танытты және барлық мәселелерді шеше алды. Алайда кому өзеніне жақындағанда, олар оны кесіп өте алмайтыны белгілі болды. Патшайым діни қызметкер мен оракулдарға бұрылды, олар өз кезегінде Комо рухымен байланысып, олардан қалай өтуге болатынын сұрады. Жауап қатыгез болды: Абла Покоу жалғыз ұлын құрбандыққа шалуы керек, сонда өзеннің рухы адамдарды өткізеді. Осы қайғылы сәтте патшайым тағдырына мойынсұнды, анасы мен қол астындағыларды құтқару үшін ұлын өзенге берді. Бегемоттар өзеннен көтеріліп, адамдар олардың арқасымен арғы жаққа қарай жүрді. Патшайым болған оқиғадан шошып, «бәулі», яғни бала өлді деп айта алды. Осы кезден бастап халық Бәуле деп атала бастады.[3]
Кәсібі
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Негізгі дәстүрлі кәсібі - қолмен атқарылатын егіншілік (ямс, таро, банан, маниок, тары, құмай, фонио, жержаңғақ, кокос пальмасы, какао, қант қамысы, ананас, гевеа). Дәстүрлі қолөнерден – ағаш ою (мүсін, бетперде), ұсталық, тоқымашылық, т.б. дамыған.[4]
Өмір салты
[өңдеу | қайнарын өңдеу]Дәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін ауылдық және үлкен отбасылық қауымдастықтар құрайды. Неке келісімі вирилокалды. Туыстық есеп матрилинейлі.
Ауылдық елді мекендері жинақы, шалғай жер учаскелерінде тұрақты және уақытша болып табылады. Тұрғын үйлері негізінен төртбұрышты, қаңқалы-бағаналы құрылымды, бұтақтардан тоқылған, қабырғалары сазбен сыланған, төбесі биік, пальма жапырақтарымен жабылған.
Дәстүрлі киімдері – кәдімгі әшекейлері мол кенте, бубу. Еуропалық киімдер таралуда.
Тағамның негізін түйнек және тамыр дақылдары (ямс және т.б.), банан, бананнан алынған дәнді дақылдар, тары, күріш, көкөністер құрайды.[5]
Дереккөздер
[өңдеу | қайнарын өңдеу]- ↑ З.И.Токарева. Халқы // 1998 жылғы халық санағы бойынша этникалық құрамы — Москва: "Восточная литература", 2006. — Б. 29-37. — ISBN ISBN 5-02-017279-0.
- ↑ Орыс тілінің түсіндірме сөздігі. Тексерілді, 27 мамыр 2025.
- ↑ Бауле халқы, Кот-д'Ивуар. Тексерілді, 27 мамыр 2025.
- ↑ Бауле. Тексерілді, 27 мамыр 2025.
- ↑ Әлем халықтары/Бауле. Тексерілді, 27 мамыр 2025.
|
Бұл — мақаланың бастамасы. Бұл мақаланы толықтырып, дамыту арқылы, Уикипедияға көмектесе аласыз. Бұл ескертуді дәлдеп ауыстыру қажет. |
 | Бұл мақаланы Уикипедия сапа талаптарына лайықты болуы үшін уикилендіру қажет. |
