Макуа
| вамакуа, маква, макоане, нгуру | |
| Макуа | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
8.55 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
 Мозамбик |
6.9 млн. |
 Малави |
1.3 млн. |
 Танзания |
300 000 |
 Зимбабве |
25 000 |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі наным-сенімдер, суннизм, католицизм | |
Макуа (вамакуа, маква, макоане, нгуру) — Мозамбиктің орталық аймақтарындағы және Малави мен Танзанияның көршілес аймақтарындағы банту тобының халқы.[1] Жалпы саны 8,55 млн. адам. Мозамбикте 6,9 миллион адам, Малавиде 1,3 миллион адам, Танзанияда 300 мың адам. Шағын топтар Оңтүстік Африка Республикасында (15 мың адам) және Зимбабведе (25 мың адам) тұрады.[2]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тілі - имакуа (макуа) тілі.[3]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі наным-сенімдер, бір бөлігі – сүнниттік мұсылмандар, католиктер.[4]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатын егіншілік (маниок, құмай, күріш, бұршақ, банан), ұсақ мал мен құс өсіру, аңшылық, балық аулау. Плантацияларда, шахталарда және қалаларда маусымдық жұмыс маңызды рөл атқарады. Қолөнер бұйымдарынан - ағаш ою, қызыл және қара геометриялық өрнектері бар рафия пальмасынан талшықтар тоқу дамыған.[5]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Макуалар матрилинді туыстыққатнастық рулық-тайпалық топтарға бөлінді. Отбасы үлкен. Неке матрилокалды. Дәстүрлі әлеуметтік ұйымның негізін ауыл қауымдастықтары құрайды.
Макуалардың көпшілігі шағын дөңгелек пішінді орналасқан ауылдарда тұрады. Үйшіктері дөңгелек, сабан мен пальма жапырақтарынан жасалған биік конустық төбелері бар, шаруашылық құрылыстары бұтақтардан өріліп, саз балшықпен сыланған. Жағалау аймақтарында шатыры бар тікбұрышты үйлер жиі кездеседі. Шаруашылықтары дуалдармен қоршалған. Макуалардың бір бөлігі қалаларда тұрады, қолөнермен және саудамен айналысады.
Қала тұрғындарының киімдері галабея - кең ақ көйлек, шалбар, сандалдар және ерлер үшін сәнді мақта қалпақ, әйелдер үшін ашық желбегей және ұзын көйлек. Ауылдық жерлерде - белден тізеге дейін денені жауып тұратын бір түсті матадан жасалған киімдер
Азық-түліктері өсімдік тектес тағамдар - көкөніс (көкөніс соусы қосылған ұсақталған дәндерден алынған жарма), балық.[6]
Мозамбик макуалары арасында бірге ән айту жиі кездеседі. Мозамбик пен Танзанияда музыканы ойнау әртүрлі идиофондарда, мембранофондарда және хордофондарда дамыған. Үлкен ксилофондық манвилода бір-біріне қарама-қарсы отырған екі музыкант ойнайды, дыбыс «кілттердің» шеттеріндегі ағаш таяқтардың жылдам соққылары арқылы шығарылады. Замбези өзенінің аңғарында ламеллафон шитата немесе читватьяда (кептірілген асқабақ резонаторы) жеке ойнау жиі кездеседі. Бангве цитрасын ойнау (панго, банго) танымал. Дәстүрлі билер ән айтумен және аспаптарда ойнаумен сүйемелденеді, Танзанияда зооморфты бетперделердегі билер барабанның сүйемелдеуімен орындалады.[7]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Значение слова МАКУА в Большом энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/bolshoy/2099068.html
- ↑ Макуа https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/425787
- ↑ Современная энциклопедия Макуа https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/202807-makua/
- ↑ Макуа https://megabook.ru/article/%D0%9C%D0%B0%D0%BA%D1%83%D0%B0
- ↑ Народы и культуры Макуа https://travel-journal.ru/ethno/40/954/
- ↑ народы мира / Макуа http://www.etnolog.ru/people.php?id=MKUA
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/2167739
