Нупе (халық)
| нупесизи | |
| Нупе | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
1 млн. | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
суннизм, дәстүрлі сенімдер |
Нупе (өз атауы — нупесизи)[1] — Нигерияда, негізінен Солтүстік-Шығыс және Квара штаттарында тұратын халық. Саны 1 млн. адам.[2] Бени, батаси, кьедье, нупезам, эбаги, эбе, гбедье т.б. субэтникалық топтарға бөлінеді. Гбари мен игбира Нупаға жақын.
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар диалектілері бар Нигер-Кордофан отбасының Ква тобының нупе тілінде сөйлейді.[3]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілер: сүнниттік мұсылмандар, бір бөлігі – дәстүрлі сенімдерді ұстанады.[4]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі дәстүрлі кәсібі - қолмен атқарылатын егіншілік. Негізгі дақылдары – тары, құмай, ямс, жержаңғақ. Мал шаруашылығы егіншілікке қарағанда маңыздылығы жағынан төмен (негізінен ұсақ мал, құс). Қолөнерден – мата, керамика, тері, шыны және бояу дамыған. Көркем қолөнердің ішінде қола құю ерекшеленеді. Жалдамалы жұмысшылар саны артып келеді.[5]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Мұсылман және дәстүрлі африкалық қоғамдарға тән ерекшеліктері бір-бірімен тоғысқан қоғамның әлеуметтік негізін құрайтын үлкен патрилиндік, патрилокальды отбасылар тұратын үй шаруашылықтарына бөлінеді.
Нупелердің көпшілігі ірі шашыраңқы ауылдарда тұрады. Тұрғын үйлері дөңгелек, қабырғалары саман, төбесі шөппен жабылған.
Дәстүрлі киімдері - бұл көк қалпақ түріндегі бас киім, бел немесе иық жабындылары. Ауқатты адамдар Батыс Африканың көптеген елдерінде кең таралған "бубу" және сәлде сияқты кең ақ көйлек киеді. Нупе қалдықтарында Еуропалық үлгідегі костюм қолданылады.
Бақсылық кең таралған. Жасырын одақтар бар. Халық ауыз әдебиеті алуан түрлі және бай, олардың шығармалары көбінесе халық музыкалық аспаптарының сүйемелдеуімен орындалады.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%9D%D1%83%D0%BF%D0%B5
- ↑ Большая советская энциклопедия https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/114831/%D0%9D%D1%83%D0%BF%D0%B5
- ↑ Современная энциклопедия - нупе http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/nupe
- ↑ Современная энциклопедия НУПЕ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/7827-%D0%9D%D0%A3%D0%9F%D0%95
- ↑ Народы и культуры Нупе https://travel-journal.ru/ethno/41/1104/
- ↑ народы мира / Нупе http://www.etnolog.ru/people.php?id=NUPE
