Сисала
| Сисала | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
300 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
|
дәстүрлі нанымдар, суннизм, христиандық |
Сисала — Батыс грус тобының халқы. Олар Гананың солтүстік-батысындағы Кулпон және Сисили өзендерінің бассейндерінде тұрады (Батыс Сисаала – Жоғарғы Батыс аймақтың солтүстігінде, 40 мың адам; тумулунг - Жоғарғы Батыс өңірінің шығысында 140 мың адам; оңтүстік Сисили, немесе паасал, - Жоғарғы Батыс аймағының оңтүстік-шығысында және Солтүстік аймақтың солтүстігінде 50 мың адам). Сонымен қатар Буркина-Фасоның оңтүстігінде (негізінен Сисили провинциясында- 25 мың адам, 2015, бағалау). Жалпы саны шамамен 300 мың адам.[1]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Нигеро-Конго макро отбасы, гур тобының сисале тілінде сөйлейді. Негізгі диалектілері: исала, дебе, гилбагале (галебагла), нсихаа.[2]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Сисаланың көпшілігі дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбіреулері сүнниттік мұсылмандар, ал кейбіреулері католиктік христиандар.
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Этногенетикалық мәліметтер бойынша сисаланың ата-бабалары қазіргі мекендеген аумаққа XVII ғасырда солтүстік-шығыстан келген.[3]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі кәсіптері – тропикалық қолмен атқарылатын егіншілік (тары, құмай, фонио, ямс, жүгері, күріш, жержаңғақ, бұршақ, көкөністер), мал шаруашылығы (ірі қара және ұсақ мал) және аңшылық. Дамыған қолөнердің қатарында ұсталық, құмыра жасау, тоқымашылық, тері өңдеу бар. Какао плантациялары мен ағаш кесу үшін Гананың оңтүстік аймақтарында маусымдық жұмыс кең таралған.[4]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дәстүрлі қоғамдық ұйымның негізін үлкен отбасылық қауымдастықтар, рулық ұйым және жас топтары құрайды. Туысқандық есеп патрилинейлік болып табылады. Неке келісімі вирлокальды болып табылады. Полигиния, әмеңгерлік, сорорат және сатып алынған неке қолданылады.
Олар төбесі конустық сабанмен жабылған дөңгелек шағын ағаш үйшіктерде тұрады.
Күнделікті киімдері – белдемше, мерекелік киім: ерлерге – қысқа жеңді ұзын ақ көйлек, әйелдерге – қысқа белдемше.
Азық-түліктері негізінен өсімдік тектес тағамдар (ботқа, бәліш, бұқтырылған тағамдар) және сүт өнімдері.
Негізгі фольклорлық жанрларға ән, ертегі, мақал-мәтелдер жатады.[5]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3666322
- ↑ Сисала https://mononews.ru/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B0(қолжетпейтін сілтеме)
- ↑ Сисала https://dir.md/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%81%D0%B0%D0%BB%D0%B0?host=ru.m.wikipedia.org
- ↑ Народы и культуры Сисала https://travel-journal.ru/ethno/45/1254/
- ↑ народы мира / Сисала http://www.etnolog.ru/people.php?id=SISA
