Апайо

Уикипедия — ашық энциклопедиясынан алынған мәлімет
Навигацияға өту Іздеуге өту
Апайо
апайау, иснаг, иснег
Бүкіл халықтың саны

36 000

Ең көп таралған аймақтар

 Филиппин

Тілдері

апайо тілі

Діні

христиандық (католиктер және протестанттар)

Апайо (апайау, иснаг, иснег) – Филиппиндегі халық. Лусон аралының солтүстік-батысындағы Апайо аймағында. Саны 36 мың адам.[1]

Олар аустронезиялық отбасының батыс тармағының Филиппин тобының апайо тілінде сөйлейді. Диалектілер бар. Илокано және тагалог тілдері де кең таралған.[2]

Көбінесе дәстүрлі нанымдарды ұстанады, кейбіре бөлігі христиандар, католиктер және протестанттар.[3]

Дәстүрлі апайо көйлегіндегі әйел.

Апайо Филиппинге бірнеше мың жыл бұрын, ең алдымен солтүстіктен келген, содан кейін аралдың ішінедегі жерлерге көшкен. Олармен алғашқы кездескен адамдар жергілікті тауарларды фарфор моншақтарына сататын қытай көпестері болды. Олармен алғашқы кездескен адамдар жергілікті тауарларды фарфор моншақтарына ауыстырып жүрген қытай көпестері болды. 1610 жылдан бастап испандықтар аралға еніп, христиандық миссияларды орната бастады, бірақ олар қиындықпен табысқа жетеді, сонымен қатар жергілікті тайпалармен күресте жеңіліске ұшырайды. 1660-1661 жылдардағы көтеріліс кезінде, христиандық миссиялар жойылды.[4]

Олар қолмен атқарылатын егін шаруашылығымен (жүгері, күріш, темекі, таро) айналысады. Өзендерден балық аулау дамыған. Қолөнері – ұсталық, тоқымашылық. Киім-кешек, ыдыс-аяқ көрші халықтармен балға, балауызға, қоржынға, кілемшеге айырбасталды.

Еңбек бөлінісі: ерлер – егістіктерді тазарту және дайындау, отын жинау, аңшылық, балық аулау, сауда және қорғау; әйелдер – егін егу, бағу, жинау, су беру, тамақ пісіру, бала өсіру.[5]

Өмір салты

[өңдеу | қайнарын өңдеу]

Олар: бай (ба-нанг), орташа (сибуд) және кедейлер (накимрут) болып бөлінеді. Өзара көмек көрсету дәстүрі болған (пинта), қалыңдық үшін төлем төленеді. Татуировка жасаумен, беталь жапырағын шайнаумен танымал.

Елді мекендері (барангай, бабалай) өзен жағасында орналасқан, саны 3-8 үйден 30 үйге дейін болды. Тұрғын үй қадаларда, тік бұрышты, киль тәрізді төбесі бар, екі жағы да құламалы шатырды құрайды.[6]

Дәстүрлі ерлер киімі – тізеге дейін созылатын шалбар, қысқа кеудешелер, әйелдердікі – қара түсті блузкалар, кең белдіктері бар белдемшелер. Қалпақтарын кулондармен безендіреді. Әйелдер көбінесе білектен иыққа дейін қолдарының сыртқы бетіне татуировка жасайды. Зергерлік бұйымдар кең тараған, моншақтар ең жоғары бағаланады.[7]

Тағамдары - күріш, көкөністер, жемістер, балық кіреді. Ет (тауықтар, иттер, шошқалар) тек мерекелер мен салт-жораларда дайындайды.[8]

Фольклоры - Апайоның бай музыкалық және әдеби фольклоры бар (мифтер, ертегілер, аңыздар, мақал-мәтелдер). Музыкалық аспаптары – сыбызғы (балинг), волынка (орибао).[9]

Дереккөздер

[өңдеу | қайнарын өңдеу]
  1. Әлем халықтарының энциклопедиясы. Апайо. Тексерілді, 22 маусым 2024.
  2. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  3. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  4. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  5. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  6. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  7. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  8. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.
  9. Апайо. Тексерілді, 23 маусым 2024.