Нгада
| Нгада | |
 | |
| Бүкіл халықтың саны | |
|---|---|
|
60 000 | |
| Ең көп таралған аймақтар | |
| Тілдері | |
| Діні | |
Нгада — Индонезияның Флорес аралының орталық бөлігінде тұратын халық. Саны шамамен – 60 мың адам. Олар аралдың байырғы халқының ұрпақтары, ең жақын туысқан халықтар: наге, кео, риунг, ндао, рокка.[1][2][3]
Тілі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Олар аустронезиялық отбасының орталық аустронезия тобының нгада тілінде сөйлейді.[4]
Діні[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Дінге сенушілер: протестанттық христиандар, бір бөлігі – дәстүрлі нанымдарды ұстанады.[5]
Тарихы[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Нгадалар - Флорестің автохтонды популяциясының ұрпақтары. Нгада жағалауындағы аймақтар ұзақ уақыт бойы малайлардың, бугилердің және макассарлардың мәдени ықпалында болды. XX ғасырдың басында нгада территориясында голландиялық әскери әкімшілік орталықтар мен христиандық (протестанттық) миссия пайда болды.[6]
Кәсібі[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Негізгі дәстүрлі кәсібі – қолмен атқарылатын егіншілік (күріш, жүгері, тары, бұршақ, асқабақ, жержаңғақ, көкөніс, бұрыш және басқа да дәмдеуіштер. Қосалқы – аңшылық, терушілікпен айналысады. Олар аз мөлшерде буйвол, жылқы, шошқа, құс ұстайды. Жағалауда теңіз және өзен балық шаруашылығы дамыған. Тоқу өнері барлық жерде белгілі. Металл өңдеу, тоқымашылық, керамика - нгадалардың белгілі этнографиялық топтарының ерекше кәсіптері.[6]
Өмір салты[өңдеу | қайнарын өңдеу]
Тегі патрилинейлік және матрилинейлік, үлкен бала отбасылық мұраны алады. Неке қатаң рулық эндогамдық болып табылады және бауырластардың некесіне тыйым салынғанымен, немере ағалары арасындағы неке құпталады. Некеден кейін күйеуі толық неке байлығы төленгенге дейін әйелінің руына тұрады.
Елді мекендері түзу орналасқан. Орталығында ата-баба культімен байланысты тас құрылымдары бар алаң орналасқан. Таудағы ауылдар тас қабырғалармен қоршалған. Рамалық-бағаналы құрылымдағы тұрғын үйлері қадаларда орналасқан, тікбұрышты, тауларда ұзын үйлер, жағалаудағы шағын үйлер басым.
Ерлердің дәстүрлі киімі - белге тағатын мата кесіндісі, әйелдер - өсімдік талшықтанынан жасалған қысқа белдемше. Христиандық ауылдардың нгадалары каин және блуза немесе көйлек киеді.
Азық-түліктері - негізінен көкөністер (қайнатылған жарма және ащы дәмдеуіштері бар түйнектер) болып табылады. Мереке күндері ет жейді.[6]
Дереккөздер[өңдеу | қайнарын өңдеу]
- ↑ Нгада https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1837208
- ↑ Нгада – что означает? Определение, значение, примеры употребления https://vslovarike.ru/%D0%B7%D0%BD%D0%B0%D1%87%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0/%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B0
- ↑ Значение слова нгада https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B0
- ↑ Толковый словарь русского языка. https://sanstv.ru/dict/%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B0
- ↑ НГАДА https://slovaronline.com/browse/e0d7b1ae-8438-31c8-bd91-7c9546adf713/%D0%BD%D0%B3%D0%B0%D0%B4%D0%B0
- ↑ a b c народы мира / Нгада http://www.etnolog.ru/people.php?id=NGAD
